Ο τελευταίος βιώσιμος πληθυσμός Μεσογειακού Χαμαιλέοντα στην Ελλάδα επιβιώνει στη Σάμο

Ο τελευταίος βιώσιμος πληθυσμός Μεσογειακού Χαμαιλέοντα (Chameleo chameleon) στην Ελλάδα επιβιώνει έως σήμερα στο νησί της Σάμου. Τις προηγούμενες δεκαετίες το είδος αυτό επιβίωνε και στην Χίο και την Κρήτη, ενώ σήμερα δεν γνωρίζουμε εάν υπάρχουν βιώσιμοι πληθυσμοί του είδους στα νησιά αυτά. Οι χαμαιλέοντες, στις περισσότερες περιοχές του κόσμου όπου απαντώνται, αναγνωρίζονται και προστατεύονται ως εμβληματικά είδη. Στην Ελλάδα όμως, λόγω ελλιπούς ενημέρωσης, εξακολουθούμε να έχουμε άγνοια για τα είδη με τα οποία συνυπάρχουμε, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο και την επιβίωσή τους.

Ο Μεσογειακός Χαμαιλέοντας είναι ένα προστατευόμενο και σπάνιο ερπετό, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στις ανθρωπογενείς επιβαρύνσεις και την κλιματική αλλαγή, καθώς έχει μικρό κύκλο ζωής με μέση διάρκεια τα 3 χρόνια. Καθώς τρέφονται με έντομα, οι χαμαιλέοντες εκτός από σημαντικό τους ρόλο στο οικοσύστημα, έχουν μεγάλη χρησιμότητα και στη ζωή του ανθρώπου, ελέγχοντας τους πληθυσμούς των εντόμων που πλήττουν τα οπωροφόρα δέντρα και τις καλλιέργειες.

Έχοντας συναίσθηση της σπανιότητας του είδους και της ευθύνης που το γεγονός αυτό δημιουργεί, από το 2009 η Ομάδα Χερσαίας Έρευνας του Αρχιπελάγους υλοποιεί επιτόπια έρευνα και δράσεις προστασίας με στόχο να συμβάλλει ουσιαστικά στην άμυνα αυτού του ιδιαίτερου είδους. Για το σκοπό αυτό εργαζόμαστε συστηματικά όχι μόνο για τη συλλογή δεδομένων, αλλά και για την ενημέρωση του κοινού, με στόχο την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για τη σημαντικότητα και την ανάγκη προστασίας του Μεσογειακού Χαμαιλέοντα. Το σύνολο των παραπάνω δράσεων είναι αυτοχρηματοδοτούμενο από το Αρχιπέλαγος.

Οι χαμαιλέοντες είναι δενδρόβια ερπετά που περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους κρυμμένοι σε κλαδιά υψηλών θάμνων ή δένδρων. Παρόλα αυτά κατά την αναπαραγωγική περίοδο, εγκαταλείπουν τα δέντρα για να αναζητήσουν σύντροφο και στη συνέχεια για να γεννήσουν τα αυγά τους. Όπως όλες οι σαύρες που συναντάμε στην Ελλάδα, οι χαμαιλέοντες δε διαθέτουν δηλητήριο και είναι εντελώς ακίνδυνοι για τον άνθρωπο.

Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους αποτελούν εδώ και πολλούς αιώνες απομονωμένους βιότοπους, γεγονός που κάνει τη νησιώτικη βιοποικιλότητα ιδιαίτερα σημαντική, αλλά και ιδιαίτερα ευάλωτη. Για το λόγο αυτό, μία μεγάλη πυρκαγιά, αλλά και η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων που αποτελεί καίριο πρόβλημα, μπορεί να αποβεί μοιραία για τον τελευταίο πληθυσμό μεσογειακού χαμαιλέοντα στην Ελλάδα, καθώς και για πάρα πολλά άλλα είδη.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την επιβίωση της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα παραμένει η τεράστια έλλειψη ενημέρωσης, γνώσης και κατανόησης. Σημαντικό μέρος του προβλήματος οφείλεται στην εργολαβική νοοτροπία που έχει η πλειονότητα των φορέων που αγγίζει το θέμα της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη φύση, με δράσεις που υλοποιούνται μέσα από γραφεία και έχουν ημερομηνία λήξης (όσο διαρκεί το εκάστοτε πρόγραμμα και η σχετική χρηματοδότηση) χωρίς να υπάρχει μακροπρόθεσμη στρατηγική ή στόχευση.

Καθώς λοιπόν η πίστωση του χρόνου τελειώνει, η επιβίωση του Χαμαιλέοντα, όπως και τόσων άλλων ειδών που βρίσκονται στο όριο της επιβίωσης στην Ελλάδα, έχει να κάνει με το κατά πόσο θα αλλάξει αποτελεσματικά και άμεσα όλη αυτή η καταστροφική προσέγγιση, που ουσιαστικά καταλήγει σε χαμένο χρόνο και χαμένες ευκαιρίες προστασίας.