2023: Λογοτεχνικό Έτος Άλκης Ζέη

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, με ιδιαίτερη χαρά και τιμή, ανακηρύσσει το 2023, ως «Λογοτεχνικό Έτος Άλκης Ζέη», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννησή της διοργανώνοντας σειρά εκδηλώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023.

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη:

«Συγγραφέας ιδιαίτερα αγαπητή, πολυγραφότατη, πολυμεταφρασμένη και πολυβραβευμένη, με σημαντική παρουσία στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων, της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η Άλκη Ζέη παρέμεινε ενεργή έως το τέλος της ζωής της, συνομιλώντας τακτικά με τους αναγνώστες της και συμμετέχοντας στα κοινά. Το συγγραφικό της έργο έχει άμεση σχέση με την ιστορία. Ξεκινώντας από προσωπικές της εμπειρίες, υφαίνει την υπόθεση των έργων της παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων τη: «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», «Το Καπλάνι της Βιτρίνας» και «Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου», συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, παραμένοντας δημοφιλή σε εφήβους και ενήλικες αναγνώστες».

Ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Φαινόμενο Άλκη Ζέη θα πει παιδική και εφηβική λογοτεχνία που διαβάζεται με πάθος και από ενήλικες, θα πει λογοτεχνικοί χαρακτήρες που επιδρούν σε γενιές και γενιές αναγνωστών, θα πει απόδοση της ιστορίας με υψηλή λογοτεχνική αξία, θα πει αναρίθμητες διακρίσεις και μεταφράσεις σε δεκάδες γλώσσες, θα πει βιβλία που υπάρχουν σχεδόν σε κάθε ελληνικό σπίτι. Αυτό το φαινόμενο θα γιορτάσουμε και θα τιμήσουμε το 2023».

Η ίδια η Άλκη Ζέη για τη σχέση του συγγραφικού έργου της με την Ιστορία είχε γράψει:

«Από τα μικρά μου χρόνια ως σήμερα, ας μην πω με ακρίβεια πόσα είναι γιατί θα τρομάξω κι εγώ η ίδια, έζησα έναν πόλεμο, δύο εμφύλιους πολέμους, δύο δικτατορίες και δύο προσφυγιές. Δεν τα έζησα σαν απλός παρατηρητής, αλλά παίρνοντας ενεργό μέρος κάθε φορά κι έτσι και να ήθελα δεν θα μπορούσε το συγγραφικό μου έργο να μην επηρεαστεί από τα γεγονότα αυτά που συγκλόνισαν τον τόπο μας. Άθελά μου η ζωή μου μπλέχτηκε μέσα στην ιστορία κι έγινα κι εγώ ένα κομμάτι της. Το συγγραφικό μου, λοιπόν, έργο, θέλω δεν θέλω, είναι γεμάτο ιστορία… Αν πέτυχα να κάνω τα παιδιά να την ακούσουν τουλάχιστον, το μέλλον θα δείξει», είχε αναφέρει

Η Αλκη Ζέη ασχολήθηκε με το γράψιμο από πολύ νεαρή ηλικία. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε στη συνέχεια ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα-Μυτούσης». Πρώτο της μυθιστόρημα είναι «Το Καπλάνι της Βιτρίνας» (1963), έργο σχεδόν αυτοβιογραφικό, εμπνευσμένο από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους, «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα». Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της έργο «Με Μολύβι Φάμπερ Νούμερο Δύο», και το 2017 το «Πόσο θα Ζήσεις ακόμα, Γιαγιά». Το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Ένα Παιδί από το Πουθενά», κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν τον θάνατό της.

Το «Καπλάνι της Βιτρίνας», το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο -σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Η Άλκη Ζέη υπήρξε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία.

Τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της κι αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ σε Πανεπιστήμια Ελλάδας και Κύπρου. Έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, και τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων.

Για την οργάνωση του «Λογοτεχνικού Έτους Αλκης Ζέη» συγκροτήθηκε αμισθί ομάδα εργασίας για τον συντονισμό, την υποστήριξη, τον σχεδιασμό δράσεων, καθώς και για την αξιολόγηση προτάσεων και αιτημάτων αιγίδας διαφόρων φορέων για δράσεις τους στο πλαίσιο του εορτασμού του Έτους.

Η ομάδα απαρτίζεται από τους:

• Ελένη Δουνδουλάκη, Γενική Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού
• Φίλιππο Τσιμπόγλου, Γενικό Διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας
• Πέτρο Σεβαστίκογλου, Σκηνοθέτη- καθηγητή κινηματογραφίας
• Χριστίνα Ντουνιά, Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ
• Μελπoμένη Κανατσούλη, Καθηγήτρια Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ
• Αθανάσιο Αγάθο, Αναπληρωτή Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ
• Βασιλική Νίκα, Εκπαιδευτικό, Μέλος Ε.ΔΙ.Π ΕΚΠΑ, Πρόεδρο του Ελληνικού Τμήματος του IBBY
• Πλάτωνα Μαυρομούστακο, Καθηγητή Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ
• Σίσσυ Παπαθανασίου, Ιστορικό Πολιτισμού, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Γραμμάτων του ΥΠΠΟΑ

Μεταξύ των κεντρικών δράσεων στο πλαίσιο του εορτασμού του Λογοτεχνικού Έτους, το ΥΠΠΟΑ προγραμματίζει την κυκλοφορία αφιερωματικού τόμου, μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη (κτήριο Πειραιώς 138) στο τέλος Φεβρουαρίου, καθώς και σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων στην  Ελλάδα και  το εξωτερικό.

Η Άλκη Ζέη θα τιμηθεί, επίσης, στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια (6-9 Μαρτίου 2023), όπου η Ελλάδα θα συμμετέχει ως «τιμώμενη αγορά».

Ο Περιφερειακός Σύμβουλος, Μανόλης Κάρλας αναφέρει:

Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε το 2023 ως λογοτεχνικό  έτος Άλκης Ζέη με αφορμή την συμπλήρωση εκατό χρόνων  από την γέννησή της.

Η Άλκη Ζέη θα τιμηθεί επίσης και στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολώνια (6-9 Μαρτίου 2023) όπου η Ελλάδα συμμετέχει ως τιμώμενη αγορά.

Η μεγάλη αυτή και διεθνώς γνωστή διηγηματογράφος έλκει την καταγωγή από την Σάμο, έζησε τα παιδικά της χρόνια στο Βαθύ  και το νησί μας αποτελεί τον φυσικό χώρο  αναφοράς και δράσης πολλών από τα λογοτεχνήματά της.

Ως γνωστόν ,ο παππούς της Γεώργιος  Σωτηρίου κατάγονταν από τον Μαραθόκαμπο – το αρχικό τους επώνυμο ήταν Διαμαντίδης-  διετέλεσε Διευθυντής της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης και μετά την Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκε  στον Λιμένα Βαθέος  όπου εργάστηκε  ως καθηγητής των Αρχαίων Ελληνικών στο  αυτόθι Πυθαγόρειο Γυμνάσιο .

Στην παραλιακή της Πρωτεύουσας σώζεται ανέπαφο το αρχοντικό των Σωτηρίου – σήμερα οικία Εμμανουήλ και Κυραννιώς Κατσούλη- ,  στο Μαλαγάρι – το Λαμαγάρι όπως αναφέρεται στα αριστουργήματα της Ζέη- στέκεται αλλά δυστυχώς σε πλήρη εγκατάλειψη ο περιώνυμος  Πύργος  και  στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου στην κωμόπολη των Μυτιληνιών φιλοξενείται το Καπλάνι της Βιτρίνας.

Έχουμε Χρέος να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία για να αναδείξουμε το νησί μας ως  διαχρονική τροφό και κοιτίδα των Γραμμάτων και των Τεχνών .

Είναι πρέπον να καθιερώσουμε στην μνήμη της Άλκης Ζέη ετήσιο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Παιδικού Διηγήματος στους χώρους του Επικούρειου Πολιτιστικού Κέντρου Σάμου , να συνδυάσουμε ανάλογες  δράσεις Πολιτισμού στα χωριά και στις πόλεις του νησιού μας και ειδικά δρώμενα στους χώρους που διαδραματίστηκαν πολλά από όσα περιγράφονται στα διηγήματά της.

Ας το τολμήσουμε.