Σάμος: Η σκληρή αλήθεια μέσα από τα μάτια των πολιτών

Η Σάμος φωνάζει, αλλά δεν ακούγεται. Και το αίσθημα εγκατάλειψης είναι χειρότερο ακόμη κι από τα ίδια τα προβλήματα.

Η δημόσια συζήτηση που άνοιξε το samos24.gr στη σελίδα του στο Facebook αποκάλυψε μια σειρά από σοβαρά προβλήματα που απασχολούν τους κατοίκους και επισκέπτες της Σάμου. Οι χρήστες του Facebook εξέφρασαν τις ανησυχίες τους, με την υγεία να αναδεικνύεται ως το κυρίαρχο ζήτημα, και μια πληθώρα άλλων θεμάτων που υποδηλώνουν μια βαθιά δυσλειτουργία στην τοπική κοινωνία και τις υποδομές.

Υγεία: η πληγή που δεν κλείνει

Αν υπάρχει ένα ζήτημα που κυριάρχησε στις απαντήσεις, αυτό είναι η υγεία. Το Νοσοκομείο Σάμου, που θα έπρεπε να αποτελεί στήριγμα για ένα ακριτικό νησί, περιγράφεται από τους κατοίκους ως μια δομή στα όρια της κατάρρευσης.

Η έλλειψη γιατρών είναι καθημερινή πραγματικότητα. Βασικές ειδικότητες απουσιάζουν, με αποτέλεσμα ασθενείς να αναγκάζονται να ταξιδεύουν στη Χίο ή στην Αθήνα για θεραπείες και εξετάσεις. Το νοσηλευτικό προσωπικό παλεύει με όλες του τις δυνάμεις, όμως οι ελλείψεις είναι τέτοιες που η λειτουργία του νοσοκομείου κρέμεται από μια κλωστή.

«Είμαστε στο έλεος του Θεού», γράφει χαρακτηριστικά κάτοικος. Άλλος σχολιαστής προσθέτει: «Δεν γίνεται το 2025 να μην υπάρχει μαγνητικός τομογράφος. Είναι ντροπή». Η απουσία αυτού του βασικού μηχανήματος αναγκάζει πολλούς Σαμιώτες να μπαίνουν σε ακριβά και εξαντλητικά ταξίδια μόνο και μόνο για μια εξέταση.

Για τους καρκινοπαθείς η κατάσταση είναι ακόμη πιο δραματική. Αναγκάζονται να μετακινούνται συνεχώς εκτός νησιού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε κόστος, ταλαιπωρία και ψυχολογική πίεση. «Μια θεραπεία που αλλού γίνεται αυτονόητα, εδώ απαιτεί ταξίδι. Και δεν ξέρεις αν θα προλάβεις», σχολίασε συγκλονισμένος αναγνώστης.

Το αίσθημα εγκατάλειψης από την πολιτεία είναι διάχυτο. Η Σάμος, ένα νησί που βρίσκεται στα σύνορα της χώρας, δεν έχει την υγειονομική κάλυψη που της αξίζει. Κι αυτό, όπως λένε οι ίδιοι οι κάτοικοι, δεν είναι απλώς πρόβλημα· είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.

Συγκοινωνίες: νησί σε απομόνωση

Αμέσως μετά την υγεία, οι μετακινήσεις ήταν το δεύτερο μεγάλο ζήτημα που αναδείχθηκε. Οι Σαμιώτες αισθάνονται διπλά απομονωμένοι: και από την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και μέσα στο ίδιο τους το νησί.

Τα ακτοπλοϊκά και αεροπορικά εισιτήρια χαρακτηρίστηκαν απαγορευτικά. «Ένα εισιτήριο για Αθήνα κοστίζει όσο ένας μισθός», έγραψε χρήστης. Άλλος συμπλήρωσε: «Αν θέλουμε να δούμε τα παιδιά μας που σπουδάζουν, πρέπει να κάνουμε οικονομίες μηνών».

Στο εσωτερικό του νησιού η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Τα δρομολόγια των ΚΤΕΛ είναι ελάχιστα, τα ταξί πανάκριβα και πολλά χωριά μένουν ουσιαστικά αποκλεισμένα. Τουρίστες δυσκολεύονται να γνωρίσουν τη Σάμο, ενώ οι κάτοικοι νιώθουν φυλακισμένοι. «Η Σάμος είναι πιο μακριά απ’ όσο δείχνει ο χάρτης», σχολίασε επισκέπτης.

Η απομόνωση αυτή δεν είναι μόνο γεωγραφική, είναι και ψυχολογική. Οι πολίτες αισθάνονται πως βρίσκονται σε έναν τόπο που κανείς δεν τους διευκολύνει να φύγουν ή να μετακινηθούν. Κι αυτό, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα προβλήματα, ενισχύει την αίσθηση εγκατάλειψης.

Υποδομές: δρόμοι–παγίδες και κτίρια–φαντάσματα

Οι δρόμοι της Σάμου περιγράφονται από τους πολίτες ως «παγίδες θανάτου». Λακκούβες παντού, κιγκλιδώματα κατεστραμμένα, φωτισμός ελλιπής. Οδηγοί και πεζοί κινούνται με διαρκή φόβο. «Ο κάθε  δρόμος είναι ρίσκο. Δεν ξέρεις αν θα γυρίσεις σπίτι ασφαλής», έγραψε χαρακτηριστικά σχολιαστής.

Στις πόλεις και τα χωριά, η εικόνα εγκατάλειψης είναι διάχυτη. Στο Βαθύ, κτίρια που κατέρρευσαν ή ράγισαν στον σεισμό του 2020 παραμένουν όρθια, με σκουριασμένες σκαλωσιές και τείχη έτοιμα να πέσουν. «Χρόνια μετά τον σεισμό, ζούμε ακόμα με τα ερείπια», σημείωσε κάτοικος. Για τους επισκέπτες, τα ερείπια αυτά είναι εικόνα παρακμής· για τους Σαμιώτες είναι καθημερινή υπενθύμιση αδράνειας.

Καθαριότητα: πόλεις που βρωμάνε

Η καθαριότητα ήταν ένα ακόμη ζήτημα που κυριάρχησε στα σχόλια. Σκουπίδια σε δρόμους και παραλίες, κάδοι που ξεχειλίζουν, αποκομιδή που καθυστερεί. «Η πόλη μας είναι ντροπή. Βρωμάει από άκρη σε άκρη», έγραψε κάτοικος για το Βαθύ.

Η δυσοσμία από τον ημιτελή βιολογικό καθαρισμό έχει γίνει μόνιμο φόντο. Τουρίστες απομακρύνονται απογοητευμένοι, ενώ οι κάτοικοι δηλώνουν ότι «δεν αντέχουν να ζουν μέσα στη βρώμα».

Παράλληλα, μπάζα και ακαθαρσίες εντοπίζονται ακόμη και σε περιοχές φυσικού κάλλους, αλλοιώνοντας την εικόνα του νησιού. Η Σάμος, που θα μπορούσε να προβάλλει την ομορφιά της, εμφανίζεται συχνά απροετοίμαστη, με μια εικόνα που δεν τιμά ούτε τους κατοίκους ούτε τους επισκέπτες.

Καθημερινότητα: τα «αυτονόητα» που δεν είναι

Πέρα από τα μεγάλα προβλήματα, οι πολίτες μίλησαν και για εκείνα που αλλού θεωρούνται αυτονόητα. Στη Σάμο, όμως, γίνονται καθημερινή ταλαιπωρία.

Το νερό συχνά κόβεται ή είναι κακής ποιότητας. «Δεν γίνεται να πληρώνουμε νερό που δεν πίνεται», έγραψε αγανακτισμένος χρήστης. Ο δημόσιος φωτισμός λείπει από πολλές περιοχές, αφήνοντας δρόμους στο σκοτάδι. Τα αδέσποτα ζώα πολλαπλασιάζονται χωρίς φροντίδα, δημιουργώντας κινδύνους για οδηγούς και πεζούς.

Στις δημόσιες υπηρεσίες, η κατάσταση περιγράφεται ως «χαοτική». Ελλείψεις προσωπικού, ουρές, καθυστερήσεις. «Για μια υπόθεση στο Κτηματολόγιο μπορεί να χρειαστείς μήνες», σημείωσε πολίτης. Έτσι, η καθημερινή επαφή με το κράτος γίνεται πηγή εκνευρισμού.

Παιδεία: τα σχολεία που στάζουν

Η συζήτηση δεν θα μπορούσε να αφήσει έξω την παιδεία. Γονείς και μαθητές περιέγραψαν σχολεία με σοβαρά προβλήματα στις υποδομές. Κτίρια παλιά, αίθουσες που «στάζουν» τον χειμώνα, ανεπαρκής θέρμανση και ψύξη. «Τα παιδιά μας κάνουν μάθημα με μπουφάν», έγραψε μητέρα.

Παράλληλα, αναφέρθηκαν ελλείψεις σε καθηγητές ειδικοτήτων. Μαθήματα καθυστερούν να ξεκινήσουν, προγράμματα δεν υλοποιούνται σωστά. Για τα παιδιά της Σάμου, η εκπαίδευση ξεκινά με ανισότητες σε σχέση με συνομηλίκους τους στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Οικονομία: ένα νησί που μαραζώνει

Η Σάμος, παρά τον πλούτο της γης και τη γεωγραφική της θέση, δεν καταφέρνει να κρατήσει τους ανθρώπους της. Οι νέοι φεύγουν για σπουδές ή εργασία και δεν επιστρέφουν. «Οι νέοι μας δεν έχουν λόγο να μείνουν», έγραψε κάτοικος. Το νησί γερνάει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον του.

Η ανεργία παραμένει υψηλή και οι ευκαιρίες ελάχιστες. Ο πρωτογενής τομέας, που θα μπορούσε να στηρίξει την τοπική οικονομία, βρίσκεται σε παρακμή. Αγρότες περιέγραψαν την απόγνωση που νιώθουν όταν βλέπουν τα χωράφια τους να καταστρέφονται από αγριογούρουνα. «Μας έχουν φάει τη σοδειά», γράφει αγρότης. Τα αρδευτικά έργα παραμένουν υποσχέσεις που δεν υλοποιούνται. Έτσι, ένας τόπος εύφορος καταλήγει αναξιοποίητος.

Η ακρίβεια επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την καθημερινότητα. Τρόφιμα, ενοίκια ,καύσιμα, βασικές υπηρεσίες κοστίζουν πολύ περισσότερο σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα. «Πληρώνουμε ακριβά για να ζούμε με λιγότερα», σημείωσε κάτοικος. Το αίσθημα αδικίας είναι διάχυτο: οι Σαμιώτες αισθάνονται ότι χάνουν και σε ποιότητα ζωής και σε οικονομικές δυνατότητες.

Τουρισμός: χαμένο στοίχημα

Η Σάμος διαθέτει ό,τι χρειάζεται για να πρωταγωνιστήσει στον τουρισμό: μοναδικά τοπία, βουνό και θάλασσα, παραδόσεις, προϊόντα με διεθνές όνομα όπως το σαμιώτικο κρασί. Κι όμως, οι πολίτες μιλούν για έναν τουρισμό ανοργάνωτο και χωρίς στρατηγική.

Ο επισκέπτης βλέπει μεν την ομορφιά, αλλά συναντά και εικόνες που τον απογοητεύουν: βρώμικες πόλεις, εγκαταλελειμμένα κτίρια, δυσκολίες στις μετακινήσεις. «Έχουμε παράδεισο και τον αφήνουμε να γίνει κόλαση», σχολίασε χρήστης.

Η προβολή του νησιού είναι ελλιπής. Δεν υπάρχει ενιαίο σχέδιο, ούτε συνεργασία φορέων για την τουριστική ανάπτυξη. Έτσι, ενώ οι ανταγωνιστικοί προορισμοί του Αιγαίου επενδύουν σε σύγχρονες υποδομές και δυνατή εικόνα, η Σάμος μένει πίσω, χάνοντας ευκαιρίες.

Μεταναστευτικό: πληγές που μένουν

Αν και το  ΚΥΤ στη πολη της Σάμου έκλεισε, το μεταναστευτικό παραμένει θέμα που βαραίνει. Οι εγκαταλελειμμένες δομές στέκουν ως μάρτυρες μιας περιόδου έντασης και δυσκολιών. «Η Σάμος πλήρωσε ακριβά το μεταναστευτικό και ακόμα δεν ξεπέρασε τις πληγές», έγραψαν σχολιαστές.

Η κακή φήμη που δημιουργήθηκε εκείνα τα χρόνια εξακολουθεί να επηρεάζει την εικόνα του νησιού. Τουρίστες που είχαν συνδέσει τη Σάμο με το προσφυγικό διστάζουν να επιστρέψουν. Οι μνήμες της κοινωνικής αναταραχής παραμένουν ζωντανές στους κατοίκους, αφήνοντας μια βαριά σκιά.

Ασφάλεια και δημόσιες υπηρεσίες

Η αίσθηση εγκατάλειψης ενισχύεται και από την ασφάλεια. Κάτοικοι καταγγέλλουν ότι η αστυνομία είναι ουσιαστικά απούσα από πολλά χωριά και τουριστικές περιοχές. «Στα χωριά δεν βλέπεις ποτέ περιπολικό», γράφει κάτοικος. Το αίσθημα ανασφάλειας είναι υπαρκτό και προστίθεται σε όλα τα υπόλοιπα βάρη της καθημερινότητας.

Στις δημόσιες υπηρεσίες, η κατάσταση περιγράφεται ως «χαοτική». Ελλείψεις προσωπικού, ουρές, καθυστερήσεις. «Για μια υπόθεση στο Κτηματολόγιο μπορεί να χρειαστείς μήνες», σημείωσε πολίτης. Έτσι, η καθημερινή επαφή με το κράτος γίνεται πηγή εκνευρισμού.

Η κοινωνία απέναντι στον εαυτό της

Το πιο βαθύ και ίσως το πιο δύσκολο στην αντιμετώπισή του ζήτημα, όπως τονίζεται από πολλούς κατοίκους, είναι η ίδια η νοοτροπία των Σαμιωτών. Πολλά σχόλια κάνουν λόγο για «ανθρωποφαγία», «ζήλια», «κουτσομπολιό» και «τοπικισμό». Αυτή η έλλειψη συλλογικής συνείδησης και συνεργασίας θεωρείται από πολλούς ως η κύρια αιτία που δεν λύνονται τα υπόλοιπα προβλήματα. Η αίσθηση ότι “ο ένας κοιτάει να φάει τον άλλο” ή ότι οι κάτοικοι «θέλουν να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα» είναι διάχυτη, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται οι νέες επιχειρηματικές προσπάθειες και η ανάπτυξη.

Παράλληλα, η έλλειψη πολιτισμού και θετικής σκέψης αναφέρεται ως βασική αιτία μιζέριας και παθητικότητας. Οι πολίτες εκφράζουν την απογοήτευσή τους για τη γενικότερη «γκρίνια» και τη μηδενική διάθεση για συλλογική δράση, κάτι που απομακρύνει τους νέους και συμβάλλει στη δημογραφική κατρακύλα του νησιού.

Πολιτεία και τοπικές αρχές: η μεγάλη απουσία

Σε όλα τα παραπάνω, υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής: η πολιτική αδράνεια. Δήμοι, Περιφέρεια, βουλευτής, κυβέρνηση – όλοι κατηγορούνται ότι αφήνουν το νησί στην τύχη του.

Η Σάμος δεν πονάει μόνο στην υγεία ή στις συγκοινωνίες. Πονάει παντού: στην καθημερινότητα, στις υποδομές, στην οικονομία, στο περιβάλλον, στην κοινωνία της.

Και το πιο οδυνηρό; Μαζί με τις ευκαιρίες, χάνει και τους ανθρώπους της.