Δ.Σεβαστάκης: Ο αυλικός

Συχνά το στέλεχος του κόμματος, πολύ περισσότερο το απομακρυσμένο και μοναχικό μέλος, ο πολίτης, ο βουλευτής (ακόμα κι ο υπουργός) τρακάρει στον αυλικό. Ο αυλικός μπορεί να βρίσκεται παντού. Στον προθάλαμο ενός υπουργού, μπορεί να συμμετέχει ως γκαουλάιτερ σε μια επιτροπή, σίγουρα έχει λόγο για τα πάντα κι αν αλλάζει αντικείμενο ο προστάτης του, αλλάζει κι αυτός με μεγάλη ευκολία. Μπορεί να έχει άποψη για την οικονομία, για την υγεία, για την παιδεία, για τη ναυτιλία, για τον πολιτισμό, για τη γεωργία κ.λπ. Αναλόγως, δεν έχει εκλεγεί ποτέ και πουθενά, έχει όμως κάτι που ελάχιστοι διαθέτουν: έχει επιλεγεί.

Ο αυλικός σπάνια έχει «γράψει χιλιόμετρα» (και τότε διακρίνεις την περπατησία του, τη διαίσθηση και την ευαισθησία του). Συνήθως είναι ανυποψίαστος και γι’ αυτό αγενής. Ο αυλικός μπορεί να τα κάνει μπάχαλο. Δεν καταλαβαίνει πού βρίσκεται, δεν κατανοεί την κούραση των ανθρώπων, τη φθορά τους. Κούραση και φθορά που έχει επισωρευτεί από τέσσερα χρόνια συγκρούσεων και άπειρα χρόνια μιας άγονης και ανεπιβεβαίωτης πορείας. Μιας τίμιας, δύσκολης, αντιφατικής και αξιοπρεπούς πορείας που δεν επιβεβαίωνε κανέναν ναρκισσισμό, που δεν ήρε καμιά προσωπική αντίφαση. Από τις αντιφάσεις που ο καθένας κουβαλάει ως άχθος. Πολιτική ωραιοπάθεια, οικογενειακές υποχρεώσεις, πίκρες από τραχείς συμπεριφορές, αδικίες και μελαγχολίες. Τα εργαλεία που χρησιμοποιείς για να αναμετρηθείς έχουν σημασία.

Εσωτερικεύεις την πολιτική ήττα, αναμετράσαι με ζήλιες, θλίψεις, παροδικούς μικροθριάμβους. Τι βγάζεις ως χαρακτήρας μετράει. Πώς ζυγίζεσαι με ενεργές όλες τις εσωτερικές ώσεις.

Στην Ιστορία οι αυλικοί έχουν παίξει μεγάλο ρόλο. Συχνά μεγαλύτερο κι από τους ηγεμόνες. Ο ηγεμόνας έπειτα από λίγο κουράζεται, φοβάται, θέλει να ακούει ευχάριστα πράγματα, θέλει να νιώθει ασφαλής. Ο αυλικός εκεί ακριβώς θεμελιώνει την ισχύ του (και τεκμηριώνει την ηλιθιότητά του ή τη χαμέρπειά του): Στην ανασφάλεια του αφεντικού. Λέει ό,τι θέλει να ακούσει. Πληροί όποιο κενό χαίνει στην καρδιά του αφεντικού. Ως διά μαγείας οι περισσότεροι αυλικοί επιζούν περισσότερο του αφεντικού τους. Όχι μόνο γιατί υπήρξαν τα πουλέν τους (άρα έχουν μια διαφορά ηλικίας), αλλά γιατί έχουν μια τεράστια διαφορά ιζήματος. Ο αφεντικός ενίοτε ανεβαίνει στο ικρίωμα. Ο αυλικός ποτέ. Όταν έπεσε η Σοβιετική Ένωση, πολλοί βρέθηκαν με τεράστιες επιχειρήσεις στα χέρια τους. Τέως δούλοι που έγιναν σε μια νύχτα ολιγάρχες όταν ο Γκορμπατσόφ έγινε απλός συνταξιούχος και ο Τσαουσέσκου εκτελέστηκε (πιθανολογώ μέσα στους εκτελεστές να ήταν και μέλη της προσωπικής του φρουράς).

Ο αυλικός είναι αγνώμων γιατί απλούστατα δεν έχει γνώμη. Ή μάλλον έχει (μια γενική περιφρόνηση για όλους, ιδίως γι’ αυτούς που τον καταπιέζουν), αλλά δεν την εκφράζει. Υπάρχουν και ηγεμόνες με συνείδηση αυλικού. Άλλωστε, ο ηγεμόνας, συνήθως, είναι και λίγο αυλικός, αλλιώς δεν θα ανέχονταν αυτή τη μύξα κοντά του. Οι ηγεμόνες – αυλικοί διοικούν διοικούμενοι. Σε μια υπόγεια εξαρτησιακή σχέση με τους αυλικούς τους. Το γνωστό παράδειγμα του «Υπηρέτη» του Κ. Λόουζι με τον Ντερκ Μπόγκαρντ μας το περιγράφει. Τι κάνουμε λοιπόν; «Υπομονή» μου είπε κάποιος. Ναι, αλλά προς τι; Θα μας διανύσει ο χρόνος, θα μας διανύσει η ζωή. Γι’ αυτό ειλικρίνεια και τόλμη. Δεν υπάρχουν αγκιστρωμένα ψάρια. Και όποιος το νομίζει, απλώς βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του αυλικού.