Οι αρμοδιότητες για την διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος στο Hot Spot Σάμου

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ HOT SPOT ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ

Τον τελευταίο μήνα παρουσιάζεται και πάλι μια αναζωπύρωση των προσφυγικών ροών, συνεπεία των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή αλλά και των σχέσεων της Τουρκίας με την Γερμανία και την Ε.Ε.

Στο πλαίσιο αυτό είναι θεμιτό και σκόπιμο να ξεκαθαρίσει το τοπίο όσο αφορά τις αρμοδιότητες του κάθε φορέα σχετικά με τη διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος.

• Η διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου ανήκει στις αρμοδιότητες της Κυβέρνησης, όπως αυτές καθορίζονται μέσω των συναρμοδίων υπουργείων.
• Εντός του Κέντρου δραστηριοποιούνται:
• Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (Ένοπλες Δυνάμεις),μέσω των οποίων εκτελέστηκαν και εκτελούνται οι εργασίες διαμόρφωσης του χώρου, προμήθειας των κοντέϊνερ, κάλυψης της δαπάνης υδροδότησης – αποχέτευσης, σίτισης και καθαριότητας είτε με ίδια μέσα είτε μέσω αναθέσεων σε ιδιώτες.
• Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (Αστυνομία) με έργο την φύλαξη του Κέντρου
• Το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής (Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής), με αντικείμενο την διοίκηση, καταγραφή και τοποθέτηση των ατόμων. Από την Υπηρεσία αυτή προέρχεται και ο/η Διοικητής του Κέντρου.

ΔΟΜ- Υπηρεσία του Υπουργείου που ασχολείται μεό σους θέλουν εθελοντικά να επιστρέψουν

• Η FRONTEX, με αντικείμενο την διεξαγωγή των αρχικών συνεντεύξεων
• Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασύλου (ΕΑSO), με αντικείμενο την στήριξη της διαδικασίας παροχής ασύλου
• Εντεταλμένος της Ε. Επιτροπής, με συμβουλευτικό και εποπτικό χαρακτήρα
• Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ με αντικείμενο την τοποθέτηση ευπαθών ομάδων σε σπίτια και ξενοδοχεία, καθώς και την καταβολή επιδόματος στους δικαιούχους
• Η Μ.Κ.Ο MEDIN, η οποία σε συνεργασία, εφεξής, με το ΚΕΕΛΠΝΟ, παρέχει ιατρο –ψυχο-κοινωνική υποστήριξη
• Η Μ.Κ.Ο. «MSF», με κύριο έργο την διεξαγωγή εμβολιασμών
• Η Μ.Κ.Ο «ΜΕΤΑΔΡΑΣΗ», με έργο την παροχή δικηγόρων και διερμηνέων
• Ο Ο.Α.Ε.Δ. μέσω της διάθεσης προσωπικού, Ι.Δ.Ο.Χ., 8μηνης διάρκειας, για εργασίες καθαριότητας και συντήρησης των υδραυλικών και Η/Μ εγκαταστάσεων του Κέντρου
• Εκτός του Κέντρου δραστηριοποιείται η Μ.Κ.Ο. “SAVE THE CHILDREN” με αντικείμενο την μέριμνα για τα ανήλικα – ασυνόδευτα

Εκ των ανωτέρω γίνεται φανερό ότι ο Δήμος Σάμου δεν έχει καμία απολύτως αρμοδιότητα όσο αφορά το Κέντρο το οποίο χωροθετήθηκε σε λάθος μέρος με αποφάσεις που όχι μόνο ελήφθησαν αυθαίρετα και ερήμην της τοπικής κοινωνίας, αλλά υπό το βάρος μιας ανεύθυνης και επικοινωνιακής πολιτικής που υιοθετήθηκε από την Κυβέρνηση, χωρίς καμία μέριμνα για την τοπική κοινωνία.

Το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα απασχολεί την κοινωνία της Σάμου διαχρονικά παρουσιάζοντας εξάρσεις κατά διαστήματα, ανάλογα με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.

Η τελευταία έξαρση, χρονολογείται από τα τέλη του 2015, οπότε οι ροές στην περιοχή μας αυξήθηκαν δραματικά, σε βαθμό τέτοιο που και οι υφιστάμενες υποδομές και η κρατική μέριμνα για την διαχείριση του ζητήματος αποδείχθηκαν εξαιρετικά ανεπαρκείς, σε ορισμένες δε περιπτώσεις υπήρξε παντελής απουσία δομών της κεντρικής κυβέρνησης, αρμοδιότητα των οποίων ήταν και παραμένει η διαχείριση του ζητήματος.

Η τοπική κοινωνία, αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη για τα Σαμιακά δεδομένα κατάσταση, και με δεδομένη την απουσία του κράτους, υπερέβαλε εαυτόν επιδεικνύοντας υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι σε μια ανθρωπιστική κρίση.

Η Δημοτική Αρχή, εκ των πραγμάτων κλήθηκε να καλύψει την κρατική απουσία   υποστηρίζοντας με τα ελάχιστα μέσα που διέθετε, τη δράση εθελοντικών ομάδων δημοτών, προκειμένου να παρασχεθούν τα απαραίτητα, για την συντήρηση των προσφύγων και να αποφευχθούν φαινόμενα  που θα είχαν καταστρεπτικές και διαλυτικές συνέπειες τόσο στην κοινωνία όσο και στην οικονομία.

Το πλαίσιο στο οποίο κλήθηκε να κινηθεί η Δημοτική Αρχή και η τοπική κοινωνία ουσιαστικά είχε καθοριστεί αφενός μεν από αποφάσεις που είχαν ληφθεί στο παρελθόν από τοπικά συλλογικά όργανα, αφετέρου δε από τις εκρηκτικές διαστάσεις που αποκτούσαν οι μεταναστευτικές ροές.

Ειδικότερα, από το τέλος του 2005 είχαν ξεκινήσεις οι διαδικασίες κατασκευής του Κέντρου, (οι οποίες ολοκληρώθηκαν στο τέλος του 2008), στην θέση του παλαιού πεδίου βολής, με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών και φορέα υλοποίησης την τότε  Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.

Το Κέντρο λειτούργησε για κάποιο χρονικό διάστημα και με την ουσιαστική παύση των μεταναστευτικών ροών έκλεισε, μέχρις ότου το προσφυγικό/μεταναστευτικό επανέκαμψε μετ’ επιτάσεως.

Με αξιοσημείωτη καθυστέρηση η κυβέρνηση αντέδρασε στα τεκταινόμενα επί έξι μήνες σε όλα τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, σπασμωδικά, ανεπαρκώς, και αυθαίρετα:

1. Στο Φ.Ε.Κ. 2602 τ.Β! / 20-12-2015, δημοσιεύεται η Κοινή Υπουργική Απόφαση 2969, με την οποία συστήνονται τρία (3) ΚΕ.Π.Υ., στη Λέσβο, Κώ και Λέρο, ενώ παράλληλα η τοπική αρμοδιότητα για τις δομές αυτές ανατίθεται στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για την Λέσβο και την Περιφέρεια βορείου Αιγαίου για την Κω και την Λέρο.

Με την  συγκεκριμένη Κ.Υ.Α. η Κυβέρνηση υλοποίησε, εν μέρει την αναληφθείσα, εκ μέρους της δέσμευση, έναντι της Ε.Ε,. στην Σύνοδο Κορυφής του Σεπτεμβρίου 2015, για την δημιουργία πέντε (5) ΚΕ.Π.Υ./HOTSPOT σε νησιά του Αιγαίου.

2. Ακολούθησε η δημοσίευση στο Φ.Ε.Κ. 10 τ.Β! / 08-01-2016, της Κ.Υ.Α. 6634/1/-47524, με την οποία ιδρύονται ΚΕ.Π.Υ. στη Χίο και στη Σάμο, όπου, η χωροθέτησή του γίνεται στον χώρο του πρώην πεδίου βολής. Και πάλι η τοπική αρμοδιότητα για τις δομές αυτές ανατίθεται στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, τουλάχιστον,  όσον αφορά στον Δήμο Σάμο, δεν υπήρξε καμία διαβούλευση σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα.

Ο Δήμος Σάμου, είχε πάντα μια σταθερή, υπεύθυνη και ξεκάθαρη θέση, η οποία συνοψίζεται στα εξής:

• Πάγια θέση του Δήμου Σάμου ήταν, είναι και παραμένει ότι η χωροθέτηση του hotspot ήταν εντελώς λανθασμένη και ότι τέτοιες λειτουργίες θα έπρεπε να τοποθετηθούν, εφόσον η δημιουργία τους δεν μπορούσε να αποφευχθεί, σε ικανή απόσταση από το κέντρο του οικιστικού ιστού και οικισμούς γενικότερα. Στα πλαίσια αυτά ο Δήμος Σάμου προσπάθησε να σταματήσει τις εργασίες επέκτασης του Κέντρου μέσω ενεργειών της Υπηρεσίας Δόμησης, οι οποίες απέβησαν άκαρπες λόγω του ότι το θέμα είχε ανατεθεί στο Υπουργείο Εθνικής άμυνας, τα έργα του οποίου διέπονται από ειδικές διατάξεις. Παράλληλα έχει επανειλημμένα καταγγελθεί η παράνομη διάνοιξη δρόμου, η οποία κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας εφάπτεται κάθετα στην περιμετρική οδό εγκυμονώντας κινδύνους τόσο για τους πεζούς όσο και για τα οχήματα.
• Οι προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές αποτελούν μείζον ανθρωπιστικό πρόβλημα, το οποίο άπτεται στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων
• Η διαχείριση των προσφυγικών – μεταναστευτικών ροών αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους το οποίο θα πρέπει να συνδράμει την τοπική κοινωνία και να μεριμνήσει για την απομάκρυνση των προσφύγων – μεταναστών από το νησί ενισχύοντας σε μέσα και προσωπικό τις εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες η τοπική κοινωνία είναι κάθετα αντίθετη με την δημιουργία ενός 2^ου hotspot. (Απόφαση 275/2015)

Μετά την απόρριψη του αιτήματος του Δήμου για εναλλακτική χωροθέτηση του Κέντρου σε άλλο σημείο, το οποίο δεν θα ήταν τόσο ευδιάκριτο, εκτός του οικιστικού ιστού και σε σημείο το οποίο θα προσφερόταν για τον καλύτερο έλεγχο των κινήσεων των μεταναστών, ο Δήμος Σάμου, διασφάλισε την ματαίωση δημιουργίας ενός 2^ου Κέντρου, καθώς και ότι οι όποιες πρόσθετες κατασκευές που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, στο υφιστάμενο Κέντρο, να είναι λυόμενες, προσωρινού χαρακτήρα.

Παράλληλα, ο Δήμος Σάμου, έχοντας πλήρη αντίληψη των συνεπειών των αυξημένων μεταναστευτικών ροών στην τοπική κοινωνία και οικονομία και εκτιμώντας ότι το διακύδευμα είναι η διατήρηση της Σάμου ως ασφαλούς  τόπου διαμονής των κατοίκων αλλά και ως ασφαλούς τουριστικού προορισμού, δημοσίως, υιοθέτησε μια στάση χαμηλών τόνων, συνοδευόμενη από ουσιαστικές παρεμβάσεις στα κέντρα λήψης των αποφάσεων σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε., αλλά και με την ανάδειξη του θέματος στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, όπως το Κογκρέσσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Ο Δήμαρχος Σάμου ανέλαβε το έργο ενημέρωσης των αρμοδίων φορέων σε αυτοδιοικητικό, κρατικό και σε διεθνές επίπεδο, εκθέτοντας την κατάσταση, προειδοποιώντας για τις συνέπειες μιας ανεξέλεγκτης ροής προσφύγων – μεταναστών και προτείνοντας χρηματοδοτικά μέσα για την αντιμετώπιση της κατάστασης, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις   της Οδηγίας 2001/55, όπως η ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας.

Με την συμπαράσταση της πολιτειακής ηγεσίας της χώρας το θέμα συζητήθηκε δύο φορές σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο με την συμμετοχή των συναρμοδίων υπουργών. Είναι λυπηρό ότι δεσμεύσεις, που επίσημα λήφθηκαν σε αυτό το ανώτατο επίπεδο, παραμένουν ως επί το πλείστων κενές περιεχομένου.

Ο Δήμος Σάμου αντιλαμβανόμενος το μέγεθος της ανθρωπιστικής κρίσης, προσέφερε στο μέτρο των δυνατοτήτων του αθόρυβα, ενώ με γνώμονα το συμφέρον της κοινωνίας προσπάθησε να κτίσει συμμαχίες τόσο σε τοπικό, όσο  και σε διαδημοτικό επίπεδο προκειμένου οι θέσεις του να τύχουν του πολλαπλασιαστικού οφέλους που δημιουργούν τέτοιες συνέργιες.

Γεγονός είναι ότι αν και έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από το 2015, οι κρατικές υπηρεσίες που έχουν την αρμοδιότητα για το προσφυγικό/μεταναστευτικό παραμένουν ανεπαρκείς, υποστελεχωμένες και χωρίς την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η αδυναμία προώθησης των διαδικασιών έγκρισης ή απόρριψης των αιτήσεων ασύλου που υποβάλλονται, η οποία σε συνδυασμό με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο καταδικάζει τους ανθρώπους αυτούς να παραμένουν εγκλωβισμένοι στο Κέντρο, το οποίο ήδη στεγάζει 300% περισσότερους από την προβλεπόμενη δυναμικότητά του.

Αναμφίβολα η κατάσταση είναι απαράδεκτη και δοκιμάζει τα τελευταία όρια αντοχής της τοπικής κοινωνίας, ενώ η επικρατούσα κατάσταση επιφέρει καταδικαστικές αποφάσεις από διεθνείς οργανισμούς και όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αποσυμφόρηση του Κέντρου είναι ζητούμενο και θα έπρεπε να είχε γίνει χθες.

Η κατάσταση όμως δεν θα πρέπει να γίνει αντικείμενο λαϊκίστικης εκμετάλλευσης και αφορμή για αντιδημοκρατικές συμπεριφορές ή πλατφόρμα για την εκφορά ρατσιστικού λόγου και έργων. Σαν κοινωνία θα πρέπει να προχωρήσουμε με ομόνοια και συναντίληψη προκειμένου να επιτύχουμε το επιδιωκόμενο σκοπό που είναι η ελαχιστοποίηση των συνεπειών ενός εισαγόμενου προβλήματος.

Ο Δήμος Σάμου έχει ήδη δρομολογήσει διαδικασίες για την ανάδειξη του θέματος σε κεντρικό επίπεδο με στην συνδρομή των θεσμικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης.

Από την αρχή της έξαρσης του προβλήματος έως και σήμερα, ο στρατηγικός στόχος του Δήμου Σάμου ήταν η ουσιαστική, χωρίς τυμπανοκρουσίες, ανάδειξη των συνεπειών του φαινομένου, η προσπάθεια για ελαχιστοποίηση αυτών καθώς και ο συνασπισμός όλων των τοπικών φορέων στην προσπάθεια αυτή, υιοθετώντας μια ξεκάθαρη στάση ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια για παρανοήσεις και παρεξηγήσεις που μόνο διχαστικά θα δρούσαν στην τοπική κοινωνία και θα αποδυνάμωναν τα επιχειρήματά μας έναντι της κεντρικής κυβέρνησης.