Τέλος στα πλαστικά μιας χρήσης

Ύστερα από μήνες διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε στα βασικά σημεία της πρώτης οδηγίας για τα πλαστικά μιας χρήσης. Πρόκειται για το πρώτο πλαίσιο του είδους του στον κόσμο, το οποίο εκφράζει την προτεραιότητα του ζητήματος της «πλαστικής ρύπανσης» στη διεθνή ατζέντα. Το πλαίσιο θα περιέχει και τις πρώτες απαγορεύσεις συγκεκριμένων προϊόντων, δεν έχει όμως δεσμευτικό πανευρωπαϊκό στόχο για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, ως αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης με τη βιομηχανία πλαστικού.

Η προσωρινή πολιτική συμφωνία ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης βασίζεται στην πρόταση που υπέβαλε τον Μάιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής της για τα πλαστικά. Στόχος της νέας νομοθεσίας είναι να προστατευθούν το περιβάλλον και οι πολίτες από την «πλαστική ρύπανση».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, «όταν υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα εύκολα διαθέσιμα και οικονομικά προσιτά, τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, όπως μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια και αναδευτήρες και καλαμάκια στήριξης μπαλονιών από πλαστικό, προϊόντα από οξο-διασπώμενα πλαστικά και περιέκτες τροφίμων και ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο, θα απαγορεύονται από την αγορά.

Όσον αφορά άλλα προϊόντα, δίνεται έμφαση στον περιορισμό της χρήσης τους μέσω της μείωσης της κατανάλωσης σε εθνικό επίπεδο, απαιτήσεων σχεδιασμού και επισήμανσης, καθώς και υποχρεώσεων των κατασκευαστών τους για διαχείριση των αποβλήτων/καθαρισμό». Η προσωρινή συμφωνία πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Κατόπιν, τα κράτη-μέλη οφείλουν να την υιοθετήσουν εντός δύο ετών.

Πάντως, διεθνείς περιβαλλοντικές «συμμαχίες», όπως η Rethink Plastic και η Break Free From Plastic εκτιμούν ότι έγιναν μεγάλες υποχωρήσεις για να επιτευχθεί μια συμφωνία, εξαιτίας της πίεσης που άσκησε η βιομηχανία πλαστικών. «Πρέπει να αποδώσουμε τα εύσημα στην Ε.Ε., καθώς γίνεται η πρώτη περιοχή του πλανήτη που θα εισάγει κανόνες για την απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης. Το κακό είναι ότι το lobby της βιομηχανίας πλαστικών, υποστηριζόμενο από κάποιες κυβερνήσεις, κατόρθωσε να καθυστερήσει την εφαρμογή των στόχων και να μειώσει τη φιλοδοξία της οδηγίας», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Rethink Plastic.

Τι, τελικώς, αποφασίστηκε; Επικυρώθηκε η απαγόρευση δέκα προϊόντων από πλαστικό μιας χρήσης, όπως μαχαιροπίρουνα και συσκευασίες ταχυφαγείων από διογκωμένη πολυστερίνη.

Επιβεβαιώθηκε ότι οι κατασκευαστές/διαχειριστές πλαστικών συσκευασιών μιας χρήσης, όπως οι μεγάλες πολυεθνικές στον χώρο των αναψυκτικών, θα αναλάβουν το κόστος διαχείρισης συγκεκριμένων προϊόντων, καθαρισμού του περιβάλλοντος και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών. Οι χρονικοί στόχοι της πρότασης οδηγίας «μετακινήθηκαν»: για παράδειγμα, ο στόχος συλλογής του 90% των μπουκαλιών αναψυκτικών πήγε από το 2025 στο 2029, με ενδιάμεσο στόχο 77% το 2025, ενώ η υποχρέωση τα καπάκια να μην αποσπώνται από τα πλαστικά μπουκάλια πήγε στο 2024 από το 2021. Τέλος, επαφίεται στα κράτη ο τρόπος μείωσης των πλαστικών μιας χρήσης, χωρίς κοινό δεσμευτικό στόχο.