Ένα σπάνιο θαλάσσιο θέαμα κατέγραψε το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» ανοιχτά της Ικαρίας, πάνω από τη θαλάσσια τάφρο: ένας ζιφιός (Cuvier’s beaked whale), το πιο μυστηριώδες κητώδες των ελληνικών θαλασσών. Το είδος αυτό, που αποφεύγει συστηματικά κάθε επαφή με τον άνθρωπο και τα σκάφη, αποτελεί παγκόσμια πρόκληση για την επιστημονική έρευνα.
Σε αντίθεση με άλλα έξι είδη θαλάσσιων θηλαστικών που παρακολουθούνται στην περιοχή και τα οποία επιτρέπουν ή ακόμα αναζητούν την αλληλεπίδραση με τα σκάφη, οι ζιφιοί επιτρέπουν την προσέγγιση μόνο σε ένα: το παλαιότερο σκάφος του «Αρχιπελάγους». Το πλοιάριο αυτό διατηρεί το ίδιο ακουστικό αποτύπωμα εδώ και 24 χρόνια, περίοδο κατά την οποία οι ερευνητές παρακολουθούν συστηματικά τους μόνιμους πληθυσμούς ζιφιών του Αιγαίου.

Η ικανότητα του ζιφιού να πραγματοποιεί εντυπωσιακές καταδύσεις – με ρεκόρ σχεδόν 3.000 μέτρα βάθος και διάρκεια πάνω από δύο ώρες – τον καθιστά έναν πραγματικό «μάστερ» των θαλάσσιων αβύσσων. Παρόλα αυτά, στο Αιγαίο καταγράφεται σε μικρές ομάδες, σε περιοχές όπου τα βαθιά νερά συναντούν τα ρηχότερα.
Η συνεχής παρουσία τους στις ίδιες περιοχές του Αρχιπελάγους εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες υπογραμμίζει τη σημασία της θαλάσσιας τάφρου της Ικαρίας και γενικότερα των βαθιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων του Αιγαίου. Τα δεδομένα αυτά αναδεικνύουν τόσο την οικολογική αξία της περιοχής όσο και την ανάγκη προστασίας της από ανθρωπογενείς πιέσεις, όπως η έντονη ναυσιπλοΐα και η ηχορύπανση.