Η Σάμος και τα «κρασιά του ήλιου» της Ευρώπης υποψήφια για αναγνώριση από την Unesco

Σε μία κίνηση υψίστης σημασίας για τα κρασιά της Σάμου, αλλά και για το ελληνικό κρασί γενικότερα, ο πρόεδρος του Ενιαίου Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Σάμου Γιάννης Σκούτας, υπέγραψε στις 16 Ιανουαρίου 2025 στη Σικελία μνημόνιο συνεργασίας με τις οινοπαραγωγικές περιοχές του Σέρι/Jerez (Ισπανία) και της Μαρσάλα/Marsala (Ιταλία), με αντικείμενο τη δημιουργία ενός δικτύου ευρωπαϊκών οινοπαραγωγικών περιοχών ενδυναμωμένων οίνων (European Network of Fortified Wines) και στόχο την εγγραφή τους στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Πολύ σύντομα αναμένεται να προσχωρήσουν στο εν λόγω δίκτυο και οι οινοπαραγωγικές περιοχές του Port και της Madeira της Πορτογαλίας. Ο ΕΟΣ Σάμου προσεκλήθη να συμμετάσχει στη πρωτοβουλία αυτή από την Περιφερειακή Ενότητα Σικελίας που, σε συνεργασία με τη διεπαγγελματική οργάνωση οίνων Marsala, ηγείται του εγχειρήματος.

Η δράση αφορά μερικές από τις πιο θρυλικές και εμβληματικές οινοπαραγωγικές περιοχές της υφηλίου, που συναπαρτίζουν τη «Ζώνη του Ήλιου» (Sun Belt/Fascia del Sole) της ευρωπαϊκής ηπείρου, νοτίως του 38^ου παραλλήλου, από τη νήσο Μαδέρα στον Ατλαντικό ωκεανό μέχρι τη Σάμο στην Ανατολική Μεσόγειο. Στη μέση της ζώνης αυτής βρίσκεται η Σικελία με τα περίφημα κρασιά της πέριξ της πόλης Μαρσάλα.

Οι «ενδυναμωμένοι», «ενισχυμένοι» ή και «εμπλουτισμένοι» οίνοι, που παράγονται και είναι ταυτισμένοι με τις πέντε οινοπαραγωγικές περιοχές του υπό διαμόρφωση δικτύου, είναι το αποτέλεσμα μιας πανάρχαιας οινοποιητικής τεχνικής όπου, είτε στο μούστο είτε στο κρασί, προστίθεται καθαρή αλκοόλη αμπελοοινικής προέλευσης με στόχο τη βελτίωση του προϊόντος αλλά και τη καλύτερη διατήρησή του μέσα στο χρόνο. Όλα τα εν λόγω κρασιά ―που μπορεί να είναι γλυκά ή ξηρά― φημίζονται για τις απεριόριστες δυνατότητες παλαίωσής τους, οι οποίες συχνά και χωρίς καμία δυσκολία ξεπερνούν την εκατονταετία.

Τόσο η Σάμος όσο και οι υπόλοιπες περιοχές του δικτύου διαθέτουν πλούσια και αξιοζήλευτη ιστορία πολλών αιώνων. Στο παρελθόν, ειδικά τον 18^ο και τον 19^ο αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου, τα κρασιά τους ήταν γνωστά και περιζήτητα παγκοσμίως. Μάλιστα, ως σημεία αναφοράς, τα ονόματά τους συχνά αποτέλεσαν αντικείμενα ιδιοποίησης από οινοποιούς του Νέου Κόσμου που χρησιμοποιούσαν αδιακρίτως τις ονομασίες Port, Sherry, Madeira κ.λπ.

Κατά συνέπεια, με αφορμή και αφετηρία την οινοποιητική δραστηριότητα και την εξαγωγή των κρασιών τους σε όλες τις χώρες της γης, οι εν λόγω οινοπαραγωγικές περιοχές διαθέτουν πλούσια πολιτιστική ιστορία που περιλαμβάνει αμέτρητα έθιμα και πρακτικές, καθώς και κοινωνικές αξίες και παραδόσεις που συχνά μεταφράστηκαν και σε φυσικά αντικείμενα, όπως εντυπωσιακά κελάρια γεμάτα με βαρέλια παμπάλαιων οίνων αλλά και παραδοσιακούς αμπελώνες διαμορφωμένους σε αναβαθμίδες με ξερολιθιές, όπως στη Σάμο. Όλα αυτά χρήζουν προστασίας και ανάδειξης σε ένα γρήγορα μεταβαλλόμενο περιβάλλον που λίγη υπομονή δείχνει να έχει με διαδικασίες και παραδόσεις που ενσαρκώνουν μία διαφορετική αντίληψη της έννοιας «χρόνος». Η συνεισφορά της UNESCO στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου μπορεί να είναι καθοριστική, ενώ οι κοινές δράσεις που σχεδιάζονται από το δίκτυο θα δώσουν νέα πνοή και δυναμική στις ιστορικές αυτές περιοχές.

Για τη Σάμο, που είναι ασφαλώς ο πιο μικρός εταίρος της πρωτοβουλίας, η σύνδεση και μόνο του ονόματός της με οινικούς θρύλους όπως το Jerez και η Marsala είναι ένα τεράστιο επίτευγμα. Ωστόσο, μέσα από κοινές δράσεις που σχεδιάζονται, τα οφέλη για το νησί και τους αμπελουργούς του θα είναι πολλά. Ήδη έχει προγραμματιστεί γευστική παρουσίαση των οίνων «Samos» στο περίπτερο της Σικελίας στην έκθεση Vinitaly τον Απρίλιο ενώ η εκπρόσωπος του Jerez προσκάλεσε τον ΕΟΣ Σάμου στην εξειδικευμένη έκθεση για γλυκά και ενδυναμωμένα κρασιά, Vinoble, που θα γίνει στην πόλη Χερέθ ντε λα Φροντέρα της Ανδαλουσίας τον Ιούνιο του 2026.

Το Μνημόνιο Συνεργασίας υπεγράφη μέσα στα κελάρια της ιστορικής οινοποιίας Cantine Pellegrino 1880 από τους: Benedetto Renda (Marsala), Carmen Aumesquet (Jerez), Ιωάννη Σκούτα (Σάμο), Dario Cartabellotta (Π.Ε. Σικελίας), Diego Maggio (νομικό σύμβουλο) και Baudoin Havaux (πρόεδρο του διαγωνισμού οίνων Concours Mondial de Bruxelles, που έχει αναλάβει συντονιστικό ρόλο μεταξύ των συμμετεχόντων).

ΦΩΤΟ 1: Ο Πρόεδρος του Ε.Ο.Σ Σάμου Ιωάννης Σκούτας υπογράφει το μνημόνιο συνεργασίας στη Σικελία (Sun Belt/Fascia del Sole)

ΦΩΤΟ 2: Οι συμμετέχοντες στο Δίκτυο Ευρωπαϊκών Οινοπαραγωγικών Περιοχών Ενδυναμωμένων Οίνων μετά την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας.

Διακρίνονται από αριστερά: Dario Cartabellotta (Γενικός Διευθυντής Αγροτικής Ανάπτυξης Π.Ε. Σικελίας), Stefano Pellegrino (Περιφερειακός Σύμβουλος), Γιάννης Σκούτας (Πρόεδρος ΕΟΣ Σάμου), Carmen Aumesquet (Εκπρόσωπος Jerez), Diego Maggio (Νομικός Σύμβουλος) και Benedetto Renda (Εκπρόσωπος Marsala).

ΦΩΤΟ 3: Οι εκπρόσωποι των οινοπαραγωγικών περιοχών που συμμετέχουν στο (European Network of Fortified Wines με στόχο την εγγραφή των κρασιών τους στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, στις εγκαταστάσεις του οινοποιείου Cantine Pellegrino.