Η σαμιώτικη «προβέντα» της Πρωτοχρονιάς

Ένα από τα πιο όμορφα παραδοσιακά έθιμα της ακριτικής Σάμου είναι η πρωτοχρονιάτικη «προβέντα». Πρόκειται για ένα πιάτο με γλυκά, βασιλόπιτα, σαμιώτικο μπακλαβά σουσαμένιο, ρόδι και καλούδια, τυλιγμένο προσεκτικά με μια κεντητή  ή υφαντή πετσέτα, που προσφέρεται το πρωί της Πρωτοχρονιάς, αμέσως μετά την εκκλησία, στους γονείς, τα πεθερικά και τους νονούς.

Εκείνοι, με τη σειρά τους, κατά παράδοση δίνουν τη «μπουλιστρίνα» (χρήματα) για «να πάει καλά ο χρόνος» ενώ κάποτε στο κατώφλι της εισόδου τοποθετούσαν τον «τραχά» (σιδερένιο και μεγάλο μαχαίρι) για να τον πατήσει αυτός που έκανε το ποδαρικό και να είναι το σπίτι κι όσοι διέμεναν σε αυτό, «σιδερένιοι». Σπάζουν επίσης το ρόδι, για να σκορπίσουν οι σπόροι του και να «γεμίσει» το σπίτι ευτυχία και υγεία.

Τα παλαιότερα χρόνια, η βασιλόπιτα ήταν άγλυκη, ως ψωμάκι στολισμένο με το σήμα του σταυρού και διάφορα περίτεχνα σχέδια από ζυμάρι. Αργότερα, η βασιλόπιτα έγινε γλυκιά κι αρωματισμένη με το ονομαστό μοσχάτο σαμιώτικο κρασί:

Σαμιώτικη βασιλόπιτα

Υλικά:

1 ποτήρι ελαιόλαδο
½ κιλό αλεύρι
1 κουταλάκι γλυκού μπέικιν πάουντερ
6 αυγά
2 ποτήρια ζάχαρη
1 ποτήρι χυμό πορτοκαλιού
ξύσμα από 1 πορτοκάλι και 1 λεμόνι
½ ποτήρι γλυκό σαμιώτικο κρασί Samos Vin Doux
½ κουταλάκι γλυκού κανέλα
½ κουταλάκι γλυκού γαρύφαλλο τριμμένο
½ φλυτζάνι καρύδια και αμύγδαλα, στο γουδί
λίγες σταφίδες
ζάχαρη άχνη και αμύγδαλα για το στόλισμα

Εκτέλεση:

Χτυπάμε τα ασπράδια σε σφιχτή μαρέγκα. Χτυπάμε τη ζάχαρη με το ελαιόλαδο, μέχρι να διαλυθεί τελείως και μετά έναν-έναν τους κρόκους των αυγών. Προσθέτουμε το χυμό πορτοκαλιού, το ξύσμα, το σαμιώτικο κρασί και τα μυρωδικά. Ανακατεύουμε καλά και προσθέτουμε το μπέικιν και το αλεύρι. Μόλις όλα αυτά ομογενοποιηθούν, προσθέτουμε τη μαρέγκα με ένα ξύλινο κουτάλι ανακατεύοντας λίγο και στη συνέχεια τα καρύδια, τα καθαρισμένα αμύγδαλα, τις σταφίδες. Τοποθετούμε σε καλά λαδωμένο και αλευρωμένο ταψάκι, τοποθετούμε ένα κέρμα τυλιγμένο σε αλουμινόχαρτο και ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο για 1 περίπου ώρα στους 180ο C.

Μόλις κρυώσει, ξεφορμάρουμε τη βασιλόπιτα, ραντίζουμε με σαμιώτικο κρασί και την στολίζουμε με ζάχαρη άχνη. Με καβουρδισμένα ολόκληρα αμύγδαλα σχηματίζουμε τη χρονιά και –αν θέλουμε- με κάποιο σπιτικό γλυκό του κουταλιού, δημιουργούμε σχήματα στην επιφάνεια.

Η βασιλόπιτα αυτή, εκτός από το «χρυσό φλουρί» περιλαμβάνει και το «υγρό χρυσάφι» της ακριτικής Σάμου, το ονομαστό και πολυβραβευμένο διεθνώς SAMOS VIN DOUX του Ενιαίου Οινοποιητικού Αγροτικού Συνεταιρισμού του νησιού. Ως ένα κλασσικό επιδόρπιο κρασί, σερβίρεται μετά το φαγητό στους 8-10 βαθμούς C. Το πλούσιο σώμα του μπορεί να αποτελέσει ένα καταπληκτικό υλικό για γλυκές δημιουργίες, ενώ συνοδεύει μοναδικά όλα τα επιδόρπια, καθώς και ελαφρά γλυκά όπως η βασιλόπιτα, η μηλόπιτα, η λεμονόπιτα, τάρτες φρούτων αλλά και τα έντονα κρεμώδη. Σερβίρεται όμως και πριν το φαγητό ως απεριτίφ ή μετά το δείπνο με φρούτα, τυριά, ξηρούς καρπούς.

Καλή επιτυχία και ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!