Δομή Ελαιώνα: Παραδόθηκε στον Δήμο Αθηναίων

Στην τελετή στην οποία παρευρίσκονταν ο Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότης Μηταράκης και ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης, μίλησε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος έκανε λόγο για επιτυχημένη διαχείριση του Μεταναστευτικού από την κυβέρνηση. «Μία τεράστια περιοχή, σχεδόν 10 χιλιάδων στρεμμάτων, αποδίδεται στους κατοίκους της, για να αρχίσει μία διπλή ανάπλαση, που ταυτόχρονα θα αναβαθμίσει τη ζωή στο κέντρο της πρωτεύουσας», είπε και σημείωσε: «Το καλοκαίρι του 2019 παραλάβαμε 121 άθλιες εγκαταστάσεις ενώ, σήμερα, λειτουργούν 31 οργανωμένοι χώροι φιλοξενίας», είπε μεταξύ άλλων. 

Κατά την τοποθέτησή του ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότης Μηταράκης τόνισε τη σημασία που είχε στη μεταναστευτική πολιτική της χώρας η δομή του Ελαιώνα, μέσα από μια πορεία γεμάτη προκλήσεις τόσο σε σχέση με το πλήθος του κόσμου που κλήθηκε να διαχειριστεί όσο και σε σχέση με τα περιστατικά ασφαλείας, τα οποία πολλές φορές υποκινήθηκαν από εξωτερικούς παράγοντες, όπως είπε. Όπως είπε ο κ. Μηταράκης: «ο Ελαιώνας, είναι ένα σύμβολο της εποχής της κρίσης. Μια δομή που σήμερα κλείνει και επιστρέφει στους δημότες της Αθήνας. Είχε φιλοξενήσει μέχρι και 2.500 αιτούντες άσυλο. Σε μια υπερπλήρη δομή, σε δύσκολες συνθήκες, αιτούντες άσυλο που πλέον έχουν μεταφερθεί σε πιο νέες, πιο σύγχρονες πιο αξιοπρεπείς δομές φιλοξενίας». «Θέλω να ευχαριστήσω το Δήμαρχο Αθηναίων για τη συνεργασία. Βιώσαμε δύσκολες στιγμές στην Αθήνα, ειδικά το 2020. Αλλά μαζί, σε αγαστό πνεύμα συνεργασίας αντιμετωπίσαμε αυτή την πρόκληση. Η εικόνα της πόλης πλέον έχει αλλάξει. Και αλλάζει σταθερά. Με σχέδιο, όπως δεσμευθήκαμε», είπε. 

Από πλευράς του ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης σημείωσε πως ο Ελαιώνας αποτελεί την «πίσω αυλή» της Αθήνας. «Σήμερα, είναι μία εξαιρετικά σημαντική μέρα, γιατί ανοίγει ο δρόμος για τη Διπλή Ανάπλαση. Δίνεται η ευκαιρία να φτιάξουμε μια νέα πόλη μέσα στην πόλη και η περιοχή να προχωρήσει μπροστά», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μπακογιάννης. «Δίνεται η ευκαιρία να φτιάξουμε μια νέα πόλη μέσα στην πόλη και η περιοχή να προχωρήσει μπροστά. Ταυτόχρονα, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας κερδίζουμε έναν πολύτιμο πνεύμονα πρασίνου. Ευχαριστώ προσωπικά τον Πρωθυπουργό, αλλά και τον Υπουργό και την ομάδα του για την πολύ καλή συνεργασία που είχαμε από την πρώτη στιγμή που καταθέσαμε το αίτημα για να επιστρέψει ο Ελαιώνας στους δημότες. Από τότε έχουν γίνει πολλά και αποφασιστικά βήματα και όλοι αισιοδοξούμε για ένα καλύτερο αύριο για την περιοχή και την Αθήνα», επεσήμανε ο κ. Μπακογιάννης. 

Αναλυτικά η ομιλία του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότη Μηταράκη:

Οι πολίτες θυμούνται την κρίση τη μεταναστευτική της περιόδου 2015-2019 και τις επιπτώσεις αυτής της κρίσης στις τοπικές κοινωνίες. Ο Ελαιώνας, είναι ένα σύμβολο της εποχής της κρίσης. Μια δομή που σήμερα κλείνει και επιστρέφει στους δημότες της Αθήνας. Είχε φιλοξενήσει μέχρι και 2.500 αιτούντες άσυλο. Σε μια υπερπλήρη δομή, σε δύσκολες συνθήκες, αιτούντες άσυλο που πλέον έχουν μεταφερθεί σε πιο νέες, πιο σύγχρονες πιο αξιοπρεπείς δομές φιλοξενίας.  

Η κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη έθεσε δύο μετρήσιμους στόχους. Πρώτον, την ουσιαστική μείωση των ροών και δεύτερον το δραστικό περιορισμό των επιπτώσεων τις κρίσης στις τοπικές κοινωνίες. Εφαρμόζοντας μια αυστηρή αλλά δίκαιη μεταναστευτική πολιτική. Με επτά πυλώνες δράσης που μας επέτρεψαν από 90.000 διαμένοντες σε 121 δομές σε όλη τη χώρα σήμερα να έχουμε 15.000 διαμένοντες σε 33 δομές. 

Ψηφιοποιήσαμε και επιταχύναμε τη διαδικασία ασύλου από 202.000 εκκρεμείς υποθέσεις το καλοκαίρι του 2019 σήμερα εκκρεμούν 25.000. Ταχύς διαχωρισμός λοιπόν πλέον προσφύγων από παράτυπα εισελθόντες οικονομικούς μετανάστες. Κάναμε πράξη την αποσυμφόρηση στα νησιά, κάνουμε πράξη την αποσυμφόρηση στην Αθήνα.  

Κλείνουμε επίσης στις 31 Δεκεμβρίου το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ, γιατί πλέον ολοκλήρωσε την αποστολή του. Και πλέον αυτό το πρόγραμμα θα χρησιμοποιηθεί για τη στεγαστική πολιτική για νέους και νέες. 

Θέλω να ευχαριστήσω το Δήμαρχο Αθηναίων για τη συνεργασία. Βιώσαμε δύσκολες στιγμές στην Αθήνα, ειδικά το 2020. Αλλά μαζί, σε αγαστό πνεύμα συνεργασίας αντιμετωπίσαμε αυτή την πρόκληση. Η εικόνα της πόλης πλέον έχει αλλάξει. Και αλλάζει σταθερά. Με σχέδιο, όπως δεσμευθήκαμε. 

Θέλω να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, την Υφυπουργό μου, τους Γενικούς Γραμματείς, για την πολύ σκληρή δουλειά που την τελευταία τριετία έχουν κάνει. 

Σας ευχαριστώ από καρδιάς.

Αναλυτικά η ομιλία του Δημάρχου Αθηναίων, κ. Κώστα Μπακογιάννη:

Ο Ελαιώνας, η “πίσω αυλή” της Αθήνας, η οποία για δεκαετίες βιωνει την εγκατάλειψη και την αδιαφορία, κερδίζει επιτέλους το δικαίωμα στη ζωή. Σήμερα, είναι μία εξαιρετικά σημαντική μέρα, γιατί ανοίγει ο δρόμος για τη Διπλή Ανάπλαση. Δίνεται η ευκαιρία να φτιάξουμε μια νέα πόλη μέσα στην πόλη και η περιοχή να προχωρήσει μπροστά. Ταυτόχρονα, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας κερδίζουμε έναν πολύτιμο πνεύμονα πρασίνου. 

Ευχαριστώ προσωπικά τον Πρωθυπουργό, αλλά και τον Υπουργό και την ομάδα του για την πολύ καλή συνεργασία που είχαμε από την πρώτη στιγμή που καταθέσαμε το αίτημα για να επιστρέψει ο Ελαιώνας στους δημότες. Από τότε έχουν γίνει πολλά και αποφασιστικά βήματα και όλοι αισιοδοξούμε για ένα καλύτερο αύριο για την περιοχή και την Αθήνα.

Αναλυτικά η ομιλία του πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη: 

Κύριε Δήμαρχε, κύριε Υπουργέ, κυρία Υφυπουργέ, κυρίες και κύριοι, σήμερα είναι πράγματι μία ξεχωριστή μέρα, κύριε Δήμαρχε, για την Αθήνα και ολόκληρη την Αττική, όχι μόνο γιατί μία τεράστια περιοχή, σχεδόν 10 χιλιάδων στρεμμάτων, αποδίδεται στους κατοίκους της, για να αρχίσει μία διπλή ανάπλαση, που ταυτόχρονα θα αναβαθμίσει τη ζωή στο κέντρο της πρωτεύουσας. Αλλά γιατί και εδώ στο Βοτανικό, στην περιοχή που βρισκόμαστε, συναντώνται τα χειροπιαστά αποτελέσματα δύο πολιτικών που εκτυλίσσονται παράλληλα: Των σωστών επιλογών της πολιτείας στο μεταναστευτικό και του τολμηρού σχεδιασμού για μία καλύτερη καθημερινότητα στην πρωτεύουσα, αλλά και σε ολόκληρο το δυτικό λεκανοπέδιο.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι δεν πρόκειται απλά -όπως είπε ο κ. Δήμαρχος- για μία διπλή και αναγκαία ανάπλαση, αλλά για μία διπλή και επίκαιρη απάντηση. Από τη μία πλευρά, η χώρα σταδιακά απαλλάσσεται από τις μεταναστευτικές δομές του παρελθόντος, ενώ από την άλλη και με κεντρικό σχεδιαστή και άνθρωπο που οραματίστηκε αυτήν την παρέμβαση, τον Δήμαρχο της Αθήνας, ο Ελαιώνας μετατρέπεται σε έναν πνεύμονα αθλητισμού, πρασίνου, πολιτισμού, αλλά και οικονομικής δραστηριότητας. Με παρεμβάσεις στις δημόσιες υποδομές που απαντούν σε ανάγκες όχι μόνον του Δήμου της Αθήνας, αλλά και όμορων Δήμων, αλλά κυρίως με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και με ένα σαφές όσο και πολυετές χρονοδιάγραμμα κατασκευής.

Πέρασαν βέβαια 27, το τονίζω, 27 ολόκληρα χρόνια από την πρώτη διακήρυξη ότι ο Ελαιώνας από εστία βιομηχανικής νέφωσης θα γίνει όαση ζωής, για να ακολουθήσουν πολλά ρυθμιστικά σχέδια, Προεδρικά Διατάγματα και συζητήσεις επί συζητήσεων. Και όμως, σε όλο αυτό το διάστημα ο ιστορικός Ελαιώνας συνέχιζε να εκπέμπει μία εικόνα παρακμής, μία εικόνα εγκατάλειψης. Έρημα εργοστάσια -τα βλέπουμε ακόμα γύρω μας- ρημαγμένα παραπήγματα, οικόπεδα με σκουπίδια και μπάζα και ανάμεσά τους ένα μωσαϊκό οικονομικών δραστηριοτήτων, από μάντρες και χυτήρια, μέχρι αμαξοστάσια. Κι όλα αυτά μόλις δύο  χιλιόμετρα από την Ομόνοια.

Όλα αυτά όμως, θέλουμε να ελπίζουμε, ότι σύντομα θα είναι εικόνες από το παρελθόν, γιατί εδώ μιλάμε για μία ριζική αλλαγή σε μία πολύ μεγάλη έκταση. Σχεδόν η μισή θα γίνει πράσινο και στο κέντρο της φυσικά θα βρίσκεται το υπερσύγχρονο γήπεδο, που επιτέλους αποκτά η ομάδα των Αθηνών, ο Παναθηναϊκός. Οι επισκέπτες θα κινούνται εκεί μέσω ανοιχτών διαδρομών και  έξυπνων μέσων μεταφοράς ενώ υπάρχει πρόβλεψη και για οργανωμένη στάθμευση των αυτοκινήτων.

Παράλληλα θα απελευθερωθούν οι γύρω οδικές αρτηρίες από την κυκλοφοριακή ασφυξία την οποία βιώνουν σήμερα όσοι κινούνται στον Κηφισό και για αυτό ασφαλώς θα απαιτηθεί ένας συντονισμός της κεντρικής πολιτείας, της Περιφέρειας και όλων των δήμων για να προχωρήσουν ταυτόχρονα και σημαντικά έργα διάνοιξης δρόμων και διαμόρφωσης κοινόχρηστων χώρων. Ενώ για να ολοκληρωθεί αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να μετεγκατασταθούν και πολλές μεταφορικές επιχειρήσεις. Ο προγραμματισμός μιλάει για μετεγκατάσταση στη Φυλή, το ακίνητο έχει βρεθεί, η σύμβαση έχει υπογραφεί, οι πόροι έχουν εντοπιστεί, ώστε να ιδρυθεί εκεί και όχι εδώ ένας σύγχρονος κόμβος μεταφορών.

Τέλος, ένα παράλληλο όφελος για την πρωτεύουσα, είναι ότι μόλις χτιστεί η νέα έδρα του Παναθηναϊκού, προφανώς θα απελευθερωθεί και η έκταση του σημερινού γηπέδου στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, η οποία με τη σειρά της θα μετασχηματιστεί σε έναν ανοιχτό χώρο πρασίνου βελτιώνοντας ουσιαστικά τόσο την κυκλοφορία όσο και την καθημερινότητα των κατοίκων στο κέντρο.

Μιλάμε συνεπώς, για μια τομή που αφορά όχι μόνο το Δήμο της Αθήνας αλλά ολόκληρο το λεκανοπέδιο, για την οποία εργάστηκαν σωστά και γρήγορα η τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και τα συναρμόδια Υπουργεία. Αξίζουν σε όλους θερμά συγχαρητήρια.

Και, βέβαια, θέλω να επισημάνω τον πολυεπίπεδο χαρακτήρα αυτού του έργου.  Είναι προφανώς αναπτυξιακός διότι κινητοποιεί σημαντικά ευρωπαϊκά δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια, δημιουργεί πολλές νέες θέσεις εργασίας, αλλά είναι προφανώς και κοινωνικός καθώς αναβαθμίζει τη ζωή εκατομμυρίων Αθηναίων οπλίζοντας συνολικά την Αττική με πολύτιμες υποδομές. Ενώ -όπως είπα και όπως είπε και ο κύριος Υπουργός- η παράδοση αυτού του χώρου σήμερα στο Δήμο της Αθήνας συμβολίζει και την επιτυχή διαχείριση του μεταναστευτικού προβλήματος. 

Θυμάστε την κατάσταση την οποία παραλάβαμε όταν μας εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός τη διακυβέρνηση της χώρας τον Ιούλιο του 2019. Θέλω να θυμίσω, ότι τότε παραλάβαμε 121 άθλιες κατά κανόνα εγκαταστάσεις.  Μέχρι το τέλος του έτους θα έχουμε 31, μόνο 31 οργανωμένους χώρους φιλοξενίας. Οι συνολικές αφίξεις το 2021 και το 2022 ήταν οι χαμηλότερες της δεκαετίας, και παράλληλα -όπως είπε και ο Υπουργός- επιταχύνθηκαν σημαντικά οι διαδικασίες ασύλου, οι άδειες διαμονής εκδίδονται ταχύτατα, 202.000, αν δεν κάνω λάθος, εκκρεμείς αιτήσεις ασύλου, έχουμε φτάσει σε λιγότερες από 20. Και βέβαια υλοποιήσαμε, και θέλω να συγχαρώ προσωπικά και την Υφυπουργό γι’ αυτό, μία εθνική στρατηγική για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων, μέσα από την οποία χιλιάδες παιδιά μετεγκαταστάθηκαν από απαράδεκτες συνθήκες σε σύγχρονες δομές, πολλές από αυτές τις δομές έχουν χαρακτηριστικά τα οποία θα ζήλευαν και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ πολλά παιδιά μετεγκαταστάθηκαν και σε χώρες της Ευρώπης που δέχθηκαν να τα φιλοξενήσουν. 16.000, λοιπόν, μόλις οι διαμένοντες σήμερα στα κέντρα, τα 31 κέντρα, από τους 90.000 που είχαμε παραλάβει.

Και βέβαια, θυμάμαι χαρακτηριστικά, κύριε Δήμαρχε, την πρώτη μου επίσκεψη εδώ στον Ελαιώνα. 2.500 μετανάστες κατοικούσαν σε αυτή τη δομή σε προβληματικές συνθήκες παρά τις φιλότιμες προσπάθειες όλων όσων εργάστηκαν για να κρατήσουν αυτή τη δομή λειτουργική. Και θυμάμαι πάρα πολύ καλά την πρώτη μας συνάντηση, όταν μου θίξατε το ζήτημα της αναγκαιότητας να κλείσει επιτέλους αυτή η δομή που βρισκόταν στο κέντρο της Αθήνας, το είπατε με έτσι επιτακτικό τρόπο, το ζητήσατε, πριν από ένα χρόνο περίπου. Είχα δεσμευτεί τότε ότι αυτό το αίτημά σας θα το ικανοποιήσουμε γιατί ήταν σωστό και γιατί πια δεν υπήρχε ανάγκη να κρατήσουμε αυτή την δομή ανοιχτή.

Αυτό ακριβώς κάνουμε σήμερα μεταφέροντας πια το χώρο αυτό στον φυσικό του ιδιοκτήτη, στο Δήμο της Αθήνας και προβλέποντας ότι αυτό το φιλόδοξο σχέδιο για την διπλή ανάπλαση θα γίνει σύντομα πράξη και η εικόνα, πια, την οποία θα βλέπουμε εδώ σε αυτό το χώρο δεν θα είναι μία εικόνα εγκατάλειψης και παρακμής, αλλά μία εικόνα ανάπτυξης και δημιουργίας.

Η δομή του Ελαιώνα

Η Δομή του Ελαιώνα αποτέλεσε την πρώτη επίσημη Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας στην Ελλάδα. Δημιουργήθηκε μετά από την άμεση ανάγκη της ύπαρξης Δομών Φιλοξενίας για τις ανάγκες στέγασης του διαρκώς αυξανόμενου πληθυσμού αιτούντων άσυλο στην ενδοχώρα και την παροχή αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης.  Η δυναμικότητα της Δομής είχε οριστεί στις 2.000 θέσεις και λειτουργούσε ως Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας με την υλοποίηση δράσεων ένταξης και ενδυνάμωσης των προσφύγων για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας και όλες τις πτυχές της ελληνικής κοινωνικής ζωής. 

Το καλοκαίρι του 2020, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου επιδεικνύοντας άμεσα την υποστήριξη και αρωγή του προς τον Δήμο Αθηναίων, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης που προκάλεσε η πανδημία, μετακίνησε αρκετές εκατοντάδες άστεγους αναγνωρισμένους πρόσφυγες από την πλατεία Βικτωρίας εντός της Δομής Φιλοξενίας σε καταλύματα.  

Από τα τέλη Φλεβάρη 2022 τέθηκε σε εφαρμογή η διαδικασία απενεργοποίησης της Δομής Ελαιώνα από το Εθνικό Σύστημα Υποδοχής. Η δομή παραδίδεται σήμερα  πλήρως εκκενωμένη από κόσμο.