Ο Πυθαγόρας του «Υπάρχω»: Δεκάδες επιτυχίες που σημάδεψαν τη μουσική

Η μεγάλη επιτυχία της ταινίας του Γιώργου Τσεμπερόπουλου «Υπάρχω» για τη ζωή του Στέλιου Καζαντζίδη, με βασικό πρωταγωνιστή τον Χρήστο Μάστορα (έκοψε περίπου 120.000 εισιτήρια το πρώτο μόνο τετραήμερο της κυκλοφορίας της) έφερε πάλι στο προσκήνιο τον αείμνηστο Στέλιο Καζαντζίδη, τον μεγαλύτερο Έλληνα τραγουδιστή όλων των εποχών. Ο τίτλος της ταινίας «παραπέμπει» στο ομώνυμο τραγούδι «Υπάρχω», μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του Καζαντζίδη. Τον ίδιο τίτλο έχει και το L.P. στο οποίο περιέχεται το ομώνυμο τραγούδι. Η μουσική του τραγουδιού είναι του μεγάλου μας συνθέτη Χρήστου Νικολόπουλου και οι στίχοι του Πυθαγόρα (μόνο το όνομά του υπήρχε στους δίσκους), ενός σπουδαίου στιχουργού που έφυγε πρόωρα από τη ζωή, πρόλαβε όμως να γράψει τους στίχους εκατοντάδων τραγουδιών, τα περισσότερα από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες και ερμηνεύθηκαν από κορυφαία ονόματα του ελληνικού τραγουδιού. Ας δούμε λοιπόν περισσότερα στοιχεία για τον Πυθαγόρα. Οι παλιοί θα θυμούνται σίγουρα πολλά από τα τραγούδια του, κάποιοι τα μάθαμε μεγαλώνοντας, ενώ οι νεότερες και ο νεότεροι μάλλον θα έχουν άγνοια για τον μεγάλο αυτό στιχουργό που όπως θα δούμε υπήρξε και ηθοποιός, σεναριογράφος κινηματογραφικών ταινιών καθώς και επιθεωρησιογράφος.

Ποιος ήταν ο Πυθαγόρας (Παπασταματίου);

Ο Πυθαγόρας Παπασταματίου γεννήθηκε στο Αγρίνιο στις 12 Απριλίου 1930. Οι γονείς του κατάγονταν από τη Σάμο και γνωρίστηκαν στη Σμύρνη λίγο πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η μητέρα του ήταν εκεί δασκάλα και ο πατέρας του υπηρετούσε ως Έφεδρος Αξιωματικός. Η καταγωγή των γονιών του από τη Σάμο, γενέτειρα του μεγάλου Πυθαγόρα, ήταν η αιτία που δόθηκε στον μικρό το όνομα αυτό. Στο Αγρίνιο έζησε ως το 1948. Τότε ήρθε στην Αθήνα και φοίτησε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Αν και σπούδασε ηθοποιός, σύντομα ξεκίνησε να γράφει στίχους. Πάντως, στις 7/5/1957 έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Όπως γράφει ο αείμνηστος Θόδωρος Έξαρχος, στο παλιό Μητρώο του Σ.Ε.Η. έχει καταγραφεί κοντά στο όνομά του και το επώνυμο «Ρόδης». Δεν έγινε εφικτό όμως να εξακριβωθεί αν αυτό ήταν το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο ίδιος ως ηθοποιός. Το 1957 συμμετείχε σε περιοδεία του θιάσου Δάφνης Σκούρα-Ηλία Σταματίου.

Όμως, ήδη από το 1954, με το πρώτο του τραγούδι «Ξαναβλέπω το μικρό το αμαξάκι» σε μουσική Νίκυ Γιάκοβλεφ και ερμηνεία της Μαίρης Λω, όχι μόνο έδειξε το ταλέντο του ως στιχουργός, αλλά γνώρισε και μεγάλη επιτυχία. Πάντως, τη δεκαετία του 1960, συμμετείχε σε 11 κινηματογραφικές ταινίες: «Μυρτιά» (1961), «Η Μεγάλη Θυσία» (1962), «Ο Παράς και ο Φουκαράς» (1964), «Απαγωγή» (1964), «Κάθε Λιμάνι και Καημός» (1964), «Η Τιμωρία» (1965), «Οι Καταφρονεμένοι» (1965), «Θύελλα σε Παιδική Καρδιά» (1965), «Η Γόησσα» (1967), «Δεν Πουλάω την Καρδιά μου» (1967) και «Η Ώρα της Δικαιοσύνης» (1967). Στις δύο τελευταίες, ο Πυθαγόρας όχι μόνο συμμετείχε ως ηθοποιός, αλλά έγραψε και το σενάριό τους. Στη συνέχεια, ασχολήθηκε με την επιθεώρηση και έγραψε, μαζί με άλλους συγγραφείς, πολλά έργα του μουσικού θεάτρου, τη δεκαετία του 1970. Μερικά από αυτά: «Εδώ Ντόυτσε Βέλλε», «Σουβλάκι και Τζατζίκι, Πέτρος και Φρειδερίκη», «Έξι Μέρες Απεργία και την Κυριακή Αργία», «Τσάτσοι-Μπίτσοι-Κώτσοι», «Όλα τα Μασάει ο Κουταλιανός», «Τρίχες», «Μάπες και Φάπες», «Είδες η Λιτότητα;», που παιζόταν όταν ο Πυθαγόρας έφυγε από τη ζωή και άλλα. Αυτή ήταν μια σχετικά άγνωστη πτυχή του πολυτάλαντου Πυθαγόρα Παπασταματίου όπως την καταγράφει ο Θόδωρος Έξαρχος στο βιβλίο «ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙ», ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ, Εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ, Αθήνα-Γιάννενα, 2000.

Ο Πυθαγόρας ως στιχουργός – Οι συνεργασίες και οι δεκάδες επιτυχίες του

Ο Πυθαγόρας έμεινε στην ιστορία ως σπουδαίος στιχουργός. Όπως έχει πει σε συνέντευξή του ο μεγάλος μας συνθέτης Γιώργος Κατσαρός με τον οποίο ο Πυθαγόρας έγραψε τεράστιες επιτυχίες, εκτός από ταλέντο στη στιχουργική, ο Πυθαγόρας είχε ένα ακόμα χάρισμα: μπορούσε να καταλάβει από τη στιγμή της ηχογράφησης ενός τραγουδιού, αν αυτό θα γίνει μεγάλη επιτυχία ή όχι. Πολλά τραγούδια του κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών, τα θρυλικά σαρανταπεντάρια. Ο πρώτος δίσκος 45 στροφών με τραγούδια σε στίχους του κυκλοφόρησε το 1959 και περιείχε «Το Μικρό μας το Καλύβι» και το «Καημένο Κολωνάκι» σε μουσική Νίκυ Γιάκοβλεφ και ερμηνεία Μαίρης Λω. Η πρώτη πολύ μεγάλη επιτυχία του Πυθαγόρα ήταν το τραγούδι «Κάθε Λιμάνι και Καημός» (1964) σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και ερμηνεία Καίτης Μπελίντα. Η πρώτη συμμετοχή του σε LP ήταν το 1967 όταν συμμετείχε με 5 τραγούδια ως στιχουργός, στο άλμπουμ του «Τρίο Γκρέκο», «Τραγουδώντας την Καινούργια Αθήνα». Ακολούθησαν δεκάδες δίσκοι 33 και 45 στροφών με τραγούδια του Πυθαγόρα. Όπως είναι ευνόητο, θα αναφέρουμε εδώ τα γνωστότερα από αυτά. Σε παρένθεση υπάρχουν τα επίθετα του συνθέτη του τραγουδιού και του ερμηνευτή ή της ερμηνεύτριας. Ίσως παραλείψουμε κάποια, ίσως κάποιοι ή κάποιες θεωρήσουν ότι μερικά από τα τραγούδια που αναφέρουμε δεν ανήκουν στα καλύτερά του. Παρατηρήσεις και σχόλια είναι, όπως πάντα ευπρόσδεκτα:

«Αγάπα με» (διασκευή τραγουδιού του H. Inglesias-Γ. Πουλόπουλος), «Αγριολούλουδο» (Χ.Νικολόπουλος- Σ. Καζαντζίδης), «Αγκαλιά και Πλάι Πλάι» (Δ. Μούτσης-Β. Μοσχολιού), «Άιντε στην Υγειά της» (Σ. Ζαφειρίου-Τ. Βοσκόπουλος), «Αποκλείεται» (Γ. Κατσαρός-Τ. Βοσκόπουλος), «Άργησα να σε Γνωρίσω» (Χ. Νικολόπουλος-Σ. Καζαντζίδης), «Άσε με να ζήσω μοναχός» (Χ.Νικολόπουλος-Σ.Καζαντζίδης), «Άσπρα θα φορέσω» (Γ. Κατσαρός-Γ.Καλατζής), «Βάλε μου να πιω» (Β. Βασιλειάδης-Κ.Καρουσάκης), «Αυγερινός» ( Γ. Κατσαρός-Η. Κλωναρίδης, σε μια συγκλονιστική ερμηνεία), «Γιατί φοβάσαι» ( Πάρ’ το φεγγάρι και κάν’ το βέρα μου) (Σ.Βλαβιανός-Μαρινέλλα ), «Γυρίζω απ’ τη νύχτα» (Χ. Νικολόπουλος-Σ.Καζαντζίδης), «Δε σε πιστεύω» (Β. Βασιλειάδης-Σ.Καζαντζίδης), «Δεν είναι όλες ίδιες οι καρδιές» (Γ. Κατσαρός-Λ. Μυτιληναίος), «Δεν υπάρχει ευτυχία» (Γ. Κατσαρός-Λ. Διαμάντη), «Δρόμοι της Αθήνας» (Γ.Κατσαρός-Η. Κλωναρίδης), «Δυο παλληκάρια απ΄ τ΄ Αϊβαλί» (Α. Καλδάρας-Χ. Αλεξίου), «Ένα μαυρομάνικο μαχαίρι» (Α. Καλδάρας-Σ. Καζαντζίδης), «Έρχονται στιγμές» (Στέλιος Ζαφειρίου-Γ.Πάριος), «Έσβησε το Κερί Μαρία» (Γ. Κατσαρός-Γ. Μπιθικώτσης), «Έφυγε έφυγε» (Βασίλης Βασιλειάδης-Στέλιος Καζαντζίδης, το τραγούδι ακούγεται στην αμερικάνικη τηλεοπτική σειρά «The Wire»), «Η γιορτή των ζεϊμπέκηδων» (Απόστολος Καλδάρας-Γιώργος Νταλάρας), «Η καρδιά μου ας όψεται» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης), «Θα με θυμηθείς» (Γιάννης Σπανός-Γιάννης Πάριος), «Θα τα κάψω τα λεφτά μου» (Βασίλης Βασιλειάδης-Μάνος Παπαδάκης), «Και η ζωή συνεχίζεται» (Γιώργος Κατσαρός-Γιάννης Καλατζής), «Και μας έλεγε το κύμα» (Χρήστος Νικολόπουλος-Χαρούλα Αλεξίου), «Και το παιδί όταν με δει» (Απόστολος Καλδάρας-Λίτσα Διαμάντη), «Κάντε κουράγιο» (Γιώργος Γιαννουλάτος-Αντώνης Καλογιάννης), «Κάτω απ’ το πουκάμισό μου» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης), «Κάφτε τα, κάφτε τα» (Βασίλης Βασιλειάδης-Πόλυ Πάνου, εξαιρετική η επανεκτέλεση του τραγουδιού από τη Βασιλική Μανιατάκου πριν λίγα χρόνια), «Κέρνα κέρνα» (Στέλιος Ζαφειρίου-Τόλης Βοσκόπουλος), «Κρασί, θάλασσα και τ΄ αγόρι μου» (Γιώργος Κατσαρός-Μαρινέλλα, το τραγούδι εκπροσώπησε τη χώρα μας στη Eurovision το 1974), «Κυρα-Γιώργαινα» (Γιώργος Κατσαρός-Γιάννης Καλατζής), «Λυπήσου με» (Μουσική & Ερμηνεία: Γιάννης Πάριος), «Με ποιο δικαίωμα» (Βασίλης Βασιλειάδης-Μπάμπης Τσετίνης), «Μες του Βοσπόρου τα Στενά» (Απόστολος Καλδάρας-Γιώργος Νταλάρας), «Μη μου λέτε γι’ αυτή» (Στέλιος Καζαντζίδης & Νάκης Πετρίδης-Στέλιος Καζαντζίδης), «Μια γυναίκα, μια αγάπη, μια ζωή» (Γιώργος Μαλλίδης-Τόλης Βοσκόπουλος), «Μια δεκάρα δεν αξίζει η αγάπη σου» (Βασίλης Βασιλειάδης-Μάνος Παπαδάκης), «Νύχτα στάσου» (Χρήστος Νικολόπουλος-Λίτσα Διαμάντη), «Ο επιπόλαιος» (Γιώργος Κατσαρός-Γιάννης Καλατζής), «Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς» (Απόστολος Καλδάρας-Χαρούλα Αλεξίου), «Ο Σταμούλης ο λοχίας» (Γιώργος Κατσαρός-Γιάννης Καλατζής), «Οι αισθηματίες» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης), «Όταν πίνει μια γυναίκα» (Βασίλης Βασιλειάδης-Καίτη Πετράκη ή Χ. Αλεξίου, διίστανται οι απόψεις για το ποια το ερμήνευσε πρώτη σε δίσκο), «Πάει κι αυτός» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης), «Πάλι γύρισες» (Στέλιος Ζαφειρίου-Γιάννης Πάριος), «Πάμε για ύπνο Κατερίνα» (Γιώργος Κατσαρός-Γιάννης Πουλόπουλος), «Πέντε πάνω πέντε κάτω» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης), «Πήρε φωτιά το Κορδελιό» (Απόστολος Καλδάρας-Χαρούλα Αλεξίου), «Πότε από `δω, πότε από κει» (Νίκος Λαβράνος-Γιάννης Πάριος), «Πού θα πας» (Βασίλης Βασιλειάδης-Πάνος Γαβαλάς), «Σε πέντε ώρες ξημερώνει Κυριακή» (Μάνος Λοΐζος-Χαρούλα Αλεξίου), «Στα βράχια της Πειραϊκής» (Νάκης Πετρίδης-Στέλιος Καζαντζίδης), «Στου Χαροκόπου και στην Καλλιθέα» (Βασίλης Βασιλειάδης-Δημήτρης Ευσταθίου), «Τέλι τέλι τέλι» (Μάνος Λοΐζος-Χαρούλα Αλεξίου), «Την Παρασκευή το βράδυ» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης), «Τι θέλεις από μένανε» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης, ένα απαιτητικό τραγούδι που μόνο ο μεγάλος Στέλιος Καζαντζίδης θα μπορούσε να ερμηνεύσει τέλεια), «Τι κρίμα» (Γιώργος Κατσαρός-Γιάννης Πάριος), «Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω» (Απόστολος Καλδάρας-Γιώργος Νταλάρας & Γιάννης Φέρτης, στο αφηγηματικό «κομμάτι» του τραγουδιού), «Τι παράπονα είχες» (Γιώργος Κατσαρός-Κωστής Χρήστου), «Υπάρχω» (Χρήστος Νικολόπουλος-Στέλιος Καζαντζίδης) κ.ά. Ο Πυθαγόρας έγραψε τους στίχους χιλιάδων τραγουδιών, οπότε σίγουρα κάποια που έγιναν επιτυχίες, παραλείψαμε να τα αναφέρουμε.

Το L.P. «Υπάρχω» – Χρυσοί και πλατινένιοι δίσκοι για τον Πυθαγόρα

Ένα από τα κορυφαία ελληνικά μουσικά άλμπουμ όλων των εποχών είναι το «Υπάρχω». Κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1975. Περιέχει 12 τραγούδια. Τα 11 από αυτά σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου και στίχους Πυθαγόρα και ένα («Έφυγες μ’ Έναν Άλλονε») σε μουσική Ι. Τατασόπουλου και στίχους Ν. Ρούτσου. Ο Στέλιος Καζαντζίδης ερμηνεύει με μοναδικό τρόπο τα τραγούδια του L.P. Τα παραθέτουμε (κάποια από αυτά τα αναφέραμε προηγουμένως): Α1 Υπάρχω Α2 Κάτω απ’ το Πουκάμισό μου Α3 Ποια Είσαι Συ Α4 Κράτα Καρδιά Α5 Μετάνιωσες Α6 Κάψτε Κάψτε την Καρδιά μου Β1 Οι Αισθηματίες Β2 Πέντε Πάνω Πέντε Κάτω Β3 Τι Θέλεις από Μένανε Β4 Έφυγες μ’ Έναν Άλλονε Β5 Ξεκινήσαμε με Όνειρα Χρυσά Β6 Άργησα να σε Γνωρίσω. Ο δίσκος έγινε χρυσός (πούλησε πάνω από 50.000 άλμπουμ εκείνη την εποχή και σίγουρα έχει πουλήσει χιλιάδες ακόμα από τότε). Άλλοι δίσκοι με τραγούδια του που έγιναν χρυσοί ή πλατινένιοι σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την κυκλοφορία τους ήταν:

«ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ» (G50, 1972), «ΣΤΡΟΦΕΣ» (G50, 1973), «12 ΛΑΪΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ» (G50, 1975), «ΤΩΡΑ ΠΙΑ» (Ρ100, 1976), «ΜΗ ΦΕΥΓΕΙΣ ΜΗ» (Ρ150, 1977), «ΓΙΑ ΣΕΝΑ» (G50,1978), «ΝΑ ΓΙΑΤΙ Σ’ ΑΓΑΠΗΣΑ» (Ρ100, 1978), «ΘΑ ΜΕ ΘΥΜΗΘΕΙΣ» (Ρ100, 1979). Και μετά τον θάνατό του, δύο cd με τραγούδια του Πυθαγόρα έγιναν πλατινένια: «ΓΙΑ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΕΓΩ ΦΤΑΙΩ» (Ρ60, 1993), «ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ» (Ρ50, 2002). Το γράμμα G δηλώνει χρυσό και το Ρ πλατινένιο δίσκο.

Το πρόωρο τέλος του Πυθαγόρα

Ο μεγάλος αυτός στιχουργός είχε όμως ένα μοιραίο πάθος: το τσιγάρο. Ήταν μανιώδης καπνιστής και αυτό το πλήρωσε με τη ζωή του. Το καλοκαίρι του 1979 είχαν αρχίσει κάποια δημοσιεύματα στις εφημερίδες της εποχής για προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Πυθαγόρας με την καρδιά του. Αυτός τα διέψευσε. Όμως φαίνεται ότι αυτά ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Οι γιατροί του συνιστούσαν να προσέχει και να διακόψει το κάπνισμα, όμως αυτός δεν άκουσε τις συμβουλές τους. Στη 1 π.μ. της 12ης Νοεμβρίου 1979 μεταφέρθηκε εσπευσμένα σε μεγάλο ιδιωτικό θεραπευτήριο της Αθήνας. Ήταν όμως πολύ αργά. Στις 4 τα ξημερώματα της Δευτέρας 12 Νοεμβρίου 1979 ο μεγάλος στιχουργός άφησε την τελευταία του πνοή από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ήταν μόλις 49 ετών. Σίγουρα η προσφορά του στο ελληνικό τραγούδι υπήρξε τεράστια και είναι βέβαιο ότι είχε να προσφέρει πολλά ακόμα. Ιδιαίτερα παραγωγικός, υπάρχουν πηγές που αναφέρουν ότι έγραψε τους στίχους 4.000 τραγουδιών και πολυτάλαντος. Δυστυχώς, η καρδιά, για την οποία όπως έλεγε ο ίδιος, έγραφε τραγούδια, τον πρόδωσε και έφυγε νωρίς…

Εκτός από το βιβλίο του Θόδωρου Έξαρχου «ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙ», στοιχεία αντλήσαμε και από τον «ΚΑΤΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ 1950-2007» του Πέτρου Δραγουμάνου και το σάιτ GREEK MOVIES.