Η Ιερά μονή του Προφήτη Ηλία βρίσκεται 3 χλμ. νοτιοανατολικά του Καρλοβάσου και είναι χτισμένη σε ύψος 200 μέτρων.

Ευχάριστα τα νέα για την Ιερά μονή του Προφήτη Ηλία αφού το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού  Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, προκήρυξε  ανοιχτή διαδικασία επιλογής αναδόχου για την συντήρηση και αποκατάσταση της ανατολικής πτέρυγας της  Ι. μονής.

Η Ιερά μονή του Προφήτη Ηλία Καρλοβάσου Σάμου ιδρύθηκε το 1739 και έχει κηρυχθεί ως διατηρητέα.  

Η ανατολική πτέρυγα της μονής , η οποία είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη εξαιτίας των οικοδομικών προβλημάτων που παρουσιάζει, αποτελεί λειτουργικά το βασικότερο πρόβλημα στο κτίσμα της μονής.

Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης θα φιλοξενήσει στο ισόγειο, τους χώρους των Η/Μ εγκαταστάσεων, τις αποθήκες, τον χώρο της βιβλιοθήκης και τον εκθεσιακό χώρο και στον όροφο τα κελιά, την κουζίνα με το κεραστικό, καθώς και το συνοδικό, ενώ πάνω από την είσοδο θα αποκατασταθεί το υπάρχον παρεκκλήσιο.

Στο πλαίσιο αυτό που έχει ως στόχο την προβολή του έργου αποκατάστασης της ιστορίας της μονής, θα τοποθετηθούν στον περιβάλλοντα χώρο ενημερωτικές πινακίδες (και σε γραφή Braille) με κείμενα και φωτογραφικό υλικό για την ενίσχυση της εποπτικότητας και την ανάδειξη του μνημείου.

Επίσης, θα εκδοθούν δίγλωσσα πολύπτυχα φυλλάδια και σε γραφή Braille που θα παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για την ιστορία του μνημείου, καθώς και για τις εργασίες που θα έχουν πραγματοποιηθεί σ’ αυτό.

Τέλος, θα διοργανωθεί ενημερωτική επιστημονική ημερίδα σχετικά με τις εργασίες αποκατάστασης, την ιστορική εξέλιξη της μονής και τη σχέση της με το νησί της Σάμου.

Η Συντήρηση και αποκατάσταση ανατολικής πτέρυγας της Ιεράς μονής του Προφήτη Ηλία Καρλοβάσου έχει ενταχθεί  στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο 2014-2020».

Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι 925.000 ευρώ.Η προβλεπόμενη ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου είναι η 7η Οκτωβρίου του 2020.

Η οικοδόμησή της μονής ξεκίνησε το 1739 από τους μοναχούς Θεόφιλο και Γρηγόριο της Νέας Μονής της Χίου. Το καθολικό της είναι μονόκλιτη βασιλική με τρούλο. Έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο με μοναδικής τέχνης φορητές εικόνες, που χρονολογείται το 1739.

Ξεχωρίζει η εφέστιος εικόνα του Προφήτη Ηλία (1804) για την επάργυρη διακόσμηση της. Παλαιότερα υπήρχαν αξιόλογες τοιχογραφίες που χρονολογούνται το 1787, μικρά τμήματα των οποίων έχουν σήμερα αποκαλυφθεί σε ορισμένα σημεία. Αξιόλογη επίσης θεωρείται η μαρμάρινη πλακόστρωση του δαπέδου.

Το περίτεχνο ανάγλυφο ομφάλιο στο κέντρο εικονίζει δικέφαλο αετό, τους πρωτοπλάστους Αδάμ και Εύα και ένα ανθρώπινο κρανίο με οστά χιαστί. Στην ανατολική πλευρά και πάνω από την εξωτερική πύλη της μονής βρίσκεται το παρεκκλήσιο της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.