Πύλη εισόδου

Στο πλάι των εμπαθών και μεγαλόστομων πολεμικών ιαχών, υπάρχουν ορισμένα γεγονότα μεγάλης αλλά χαμηλόφωνης σημασίας. Οι ημερήσιες επισκέψεις Τούρκων στα νησιά, ο ειδικός τουρισμός του Σαββατοκύριακου, κάτι σαν το Πειραιάς – Αίγινα. Ουζάκι, κρασάκι, βόλτες και μη πουριτανικό περιβάλλον για τους Τούρκους μικροαστούς. Τι προϋποθέτει; Αυτά που χρειάζεται ο εν γένει τουρισμός, συν το γεγονός ότι οι Τούρκοι περιπλανώνται, τρώνε στις ταβέρνες, είναι πιο εξωστρεφείς από τους «all inclusive» Ευρωπαίους ή Αμερικανούς.

Για να έρθουν οι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης τουρίστες, ανοίγουν πύλες εισόδου, δηλαδή δομές καταγραφής και τελωνειακού ελέγχου. Χρειάζεται κάθε χρόνο να εκδίδεται μια Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που να επανιδρύει αυτές τις πύλες. Τη συγγράφει το υπ. Προστασίας του Πολίτη, πρέπει μετά να πάει στο υπ. Ναυτιλίας, μετά στο υπ. Οικονομικών, μετά πάλι στο Προστασίας του Πολίτη, μετά να πάει στο Εθνικό Τυπογραφείο, μετά στη Γραμματεία της κυβέρνησης…

Σε όλα γίνεται έλεγχος και υπογραφή. Όλα αυτά συμβαίνουν αν δεν έχει υπάρξει ένας οποιοσδήποτε υπηρεσιακός παράγοντας ο οποίος θα φέρει κάποια αντίρρηση. Π.χ. «δεν έχω προσωπικό, δεν μπορώ να υποστηρίξω τη δομή». Ή κάποιος υπάλληλος υπουργείου που: «δεν το κρίνω απαραίτητο».

Επειδή κάθε άνοιξη ανοίγουν πύλες σε πολλά νησιά, υπάρχει ένα γκρουπ νησιών για τα οποία εκδίδεται η ΚΥΑ. Αν λοιπόν υπηρεσιακός παράγοντας ενός υπουργείου ή ενός νησιού αντιδράσει, τότε μπλοκάρει όλη την ιστορία. Κατά πάγια τακτική, όταν ζητηθεί η μετακίνηση υπαλλήλου από υπηρεσία σε άλλη υπηρεσία, η υπηρεσία – «μαμά» αντιδρά. Λέει όχι. Αν υπάρξει ειδική ένταση εποχιακής απασχόλησης, πάλι, κάθε υπηρεσία αντιδρά λόγω αδειών, εντατικοποίησης κ.λπ.

Άρα μια παραγωγική δραστηριότητα όπως οι τουριστικές «συναλλαγματοφόρες» επισκέψεις, που συν τοις άλλοις αμβλύνουν τις εθνικιστικές ακρότητες και δημιουργούν εμπορικές γέφυρες -αυτές που από τα πανάρχαια χρόνια διαμόρφωναν τις ειρηνικές συνάψεις-, βρίσκεται όμηρος ενός εξαιρετικά περίπλοκου διοικητικού συστήματος, ενός πλέγματος αλληλεξαρτήσεων και αλληλοκρατημάτων.

Λόγω της συνθετότητας των γραφειοκρατικών απαιτήσεων τα πάντα αργούν. Πρέπει να βρεθεί ο «κούριερ», ο γραφειοκρατικός επιταχυντής που θα τρέχει, θα πιέζει, θα παρακαλά. Από την άλλη, έχουμε σφετεριστές της γνώμης της «κοινωνίας», άεργους και κανιβάλους, βωμολόχους και φαρμακόγλωσσους ή μικροπρεπείς πολιτικούς που, πατώντας στα δομικά ελαττώματα που περιγράφω, προσπαθούν να φουντώσουν την γκρίνια και την κακολογία, προσπαθούν να επισκιάσουν σοβαρές πολιτικές της κυβέρνησης, όπως για παράδειγμα μεγάλες χρηματοδοτήσεις, νέου τύπου αναπτυξιακά προγράμματα, νέο προφίλ δικαιούχων, μεγάλη αύξηση του τουριστικού ρεύματος, πολιτικές προς νέους ερευνητές, βελτίωση της διασποράς ιατρικών υπηρεσιών κ.λπ.

Εν πάση περιπτώσει, αυτά που συγκροτούν μια πιο ελπιδοφόρα καθημερινότητα, που δίνουν ένα νεύμα ελπίδας, μπορούν να καταστραφούν γιατί υπάρχει ένα δομικό διοικητικό πρόβλημα. Να σκεφτούμε ότι οι υπουργοί είναι γενικά χαμηλού προφίλ, καλοπροαίρετοι, αντιγραφειοκράτες. Ακινητοποιημένοι, όμως, στην παγίδα. Και τότε πρέπει να δούμε και να αντιμετωπίσουμε επιτέλους τη λάθος δομή: οι γραφειοκρατικές απαιτήσεις για να τρέξει μια υπόθεση. Σκόρπιες αυτονομημένες και συχνά αυτοαναφορικές υπηρεσίες που γίνονται απαραίτητες, υποχρεωτικές, αναγκαστικές. Ένας φάκελος περνάει από δεκάδες χέρια. Χέρια που χάνουν την επαφή με τη ζωή και ζουμάρουν στη λεπτομέρεια. Έτσι, κάτι που μπορεί να φανεί «όχι επαρκώς αναγκαίο» σε έναν υπηρεσιακό παράγοντα, μπορεί να καταστρέψει έναν μικροεπιχειρηματία. Μπορεί να καταστρέψει μια σοβαρή εμπορική συμφωνία. Θα μου πει κάποιος ότι κάτι τέτοια λέει η «Δεξιά». Η ίδια, όμως, ως πολυετής εξουσία, έχει κατασκευάσει αυτό το τερατώδες γραφειοκρατικό υπερσύστημα που ξεσκίζει και τους πολίτες και τους ίδιους τους υπαλλήλους και τους υπουργούς.

Όταν η «Δεξιά», ως αντίληψη και κουλτούρα, επικαλείται τα γραφειοκρατικά εμπόδια, στοχεύει στις απολύσεις και φυσικά παραλείπει το γεγονός ότι το εν πολλοίς δικό της κατασκεύασμα, οι ποικίλοι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί επιβράδυνσης, αποτελούν την πλήρη ιδεολογική διαστροφή της έννοιας «υπηρεσίες προς τον πολίτη». Αλλά και στην άλλη πλευρά. Η «υπηρεσία προς τον πολίτη» έχει στον πυρήνα της ένα βαθύ κοινωνικό πρόσημο, προϋποθέτει και μια υπηρεσιακή γενναιοδωρία, μια υψηλή αίσθηση του κοινωνικού καθήκοντος, προϋποθέτει μια μετατόπιση απ’ τον υπηρεσιακό εγωισμό στην ανάγνωση της αγωνίας της παραγωγικής κοινωνίας. Το κέντρο της υπηρεσίας δεν είναι η υπηρεσία, αλλά ο πολίτης, ο λήπτης, ο ταλαιπωρημένος και κουρασμένος δικαιούχος. Το να κολακεύει η Αριστερά νωθρότητες, δεν αποτελεί την ιστορικά καίρια απάντηση.